Acyo

Altın formunun başka bir form ile takasında ya da içeriğine göre sikke değerlemesinde kullanılan primdir. Örneğin; altın fiyatı 280$ iken bir onsluk sikke satış fiyatı 289$ ise, acyo 3%ten biraz fazladır.

▲ Yukarı dön

Açık Faiz

COMEX ya da TOCOM gibi ileri tarihli borsalarda, açık faiz; gerek teslimat yapmak gerek almak ya da nakte çevirmek yoluyla tamamlanmamış ileri tarihli altın kontratları sayısını gösteren günlük istatistiktir. Bir nevi hala oyunda kalanları gösterir.

Açık faiz oranı, borsanın nakit performansını ve söz konusu ayın, tüm kontratların kapatılması gereken son işlem gününe kadar ne kadar canlı olacağını gösteren önemli bir işarettir. Analistler aynı zamanda, müşteri eğilimlerini belirlemek için de açık faiz oranlarını takip ederler. Yükselen bir piyasada yükselen bir açık faiz oranı, boğamsı bir eğilime giren yeni katılımcıları işaret ederken, düşen fiyatlara karşı yükselen bir açık faiz oranı, kısa’ya geçen yeni satıcıların dolayısıyla ayımsı bir piyasanın habercisidir.

Düşen bir piyasa ve düşen bir açık faiz ise, kar alma ya da uzun pozisyonlara karşı kayıpta durmayı gösterir. Fiyatlar yükselirken düşen bir açık faiz, kısa pozisyonların yeniden satınalındığını ya da kapatıldığını ima eder. Sonuçta açık faiz oranı ileri tarihli borsa işlemlerinin barometresidir.

▲ Yukarı dön

Açık Pozisyon

Kapatılmamış, uzun ya da kısa piyasa pozisyonudur.

▲ Yukarı dön

Açılış Oranı

İşlem gününün genel gidişatının belirginleştiği, ilk beş dakika içinde belirlenen ileri tarihli piyasa fiyatıdır. Açıktaki piyasaya alış ya da satış için özel talimatlar verilebilir ve bu süre içinde işlem yapılabilir.

▲ Yukarı dön

Aktarma

Teslim tarihine yaklaşan bir vadeli ya da ileri tarihli pozisyonun ya da vadesine ulaşmış bir altın kredisinin yenilenmesidir.

▲ Yukarı dön

Alış Opsiyonu

Alıcı ile satıcı arasında yapılan ve alıcıya, belirlenmiş bir tarihten önce belli bir fiyattan belirli bir miktar altın ( ya da başka bir emtia) alma zorunluluğunu değil ama şansını tanıyan bir kontrat türüdür.

Satıcı ya da garantör, alıcı, opsiyonu işleme koymak istediğinde, altını teslim etme mecburiyetindedir ve karşılığında bir prim tahsil eder. Genellikle sadece ‘alış’ olarak adlandırılır, zıttı ‘satış opsiyonu’dur.

▲ Yukarı dön

Alış Sinyali

Teknik Analizde, çift dip gibi bir durumun peşinden beklenen yukarı hareket aşamasında alışı temsil eder. Satış sinyalinin zıttıdır.

▲ Yukarı dön

Altın Alaşımı

İki ya da daha fazla saf metalin karışımıdır. Altın söz konusu olduğunda, temel metali bakır, çinko ya da gümüş olmak suretiyle, saflığını indirgemek, rengini değiştirmek ya da sertlik ve direnç katmak amacıyla altının bir ya da daha fazla metalle karıştırılması sonucu ortaya çıkar. Latince alligore kelimesinden gelir Altın alaşımları hem sikke hem mücevher imalatında kullanılır ve genellikle yarı-mamülcüler tarafından mücevher ticareti için imal edilir. En yaygın alaşımlar; 22,21,18,14,9 ve 8 karatlardır ama bazı ülkelerde farklı standartlar da kullanılır mesela Portekiz’deki 19.2 karat gibi.

Alaşımın rengi altının karıştırıldığı diğer metallerin oranına bağlıdır. Renkli altınlar arasında kırmızı tonlar; alaşımda çinko ve gümüşten ziyade bakır oranı yüksek tutularak elde edilir. Açık sarı ve yeşil tonları ise bakırdan ziyade alaşımda gümüş ve çinko oranı arttırılarak elde edilir.

Belirli bir altın oranında, bakır ağırlıklı altınlar gümüş ağırlıklı olanlara kıyasla daha serttir. Beyaz altın, alaşımda nikel ve palladyumun kullanılmasıyla oluşur ve kolay şekil alabilme özelliği için yine biraz çinko ve bakırdan istifade edilir. Nikelin palladyuma kıyasla daha güçlü sertlik verme özelliği vardır. Chukkam mücevherleri gibi bazı piyasalarda 24 karat olarak da adledilen titanyumun alaşımda kullanılmasıyla daha sert bir altın elde edilir. Alaştırma ilaveleri alaşım öncesinde ya da ana alaşım metali olarak eklenebilir.

▲ Yukarı dön

Altın Borsası Hesabı

Müşterilerine alaşım ürünlerinin teslim süresinden önce saf altın tedariği yapan, yan-üreticiler tarafından sıklıkla kullanılan bir çeşit banka hesabıdır. Alaşımlar teslim edildiğinde eşit miktarda altın müşteri hesabından düşülür bu şekilde üretici de finans maliyetlerinden kurtulmuş olur.

▲ Yukarı dön

Altın Borsası Standardı

Altın standardına yeniden dönüş, katılımcı merkez bankalarının anlaşma gereği rezervlerinin bir kısmını yine de altına dönüştürülebilecek sterling ve dolarda tutma kararı aldıkları 1992 yılındaki Cenevre Para Konferansıyla gerçekleşmiştir. Anlaşma, orjinal altın standardında ima edilmesine rağmen, sıradan vatandaşların sikke karşılığı banknot vermeleri hakkını içermiyordu. Özellikle rezervlerini en az altın kadar değerli olduğunu düşündükleri sterlingde tutan bazı Avrupa merkez bankaları da bunu tehlikeli bulmaya başladılarsa da İngiltere’nin 1931 yılında tamamıyla altın standardından çıkmasıyla, bu endişenin yersiz olduğuna karar verildi.

Altınla bağlantılı kalan tek para birimi dolar iken, merkez bankalarının Federal Rezerv’de altın karşılığında artık dolar kullanmamaya başladıkları 1971 yılında bu para biriminin kullanımı da kısıtlanmıştı.

▲ Yukarı dön

Altın Fiyatı

Altının bir değer kaynağı ve standard olarak kazandığı ün, fiyatının sabitlenmesi dolayısıyla diğer emtiaların kıyaslanabileceği bir mihenk olmasından kaynaklanır. Yeni ufuklar açan ‘The Golden Constant’ adlı eseri için fiyat üzerine analiz yapan Profesör Roy Jastra, altının gücünü ‘yirminci yüzyıldaki satınlama gücü nerdeyse yedinci yüzyıldaki gücüyle eşdeğerdir’ diye ifade eder.

Altının sabit fiyatına klasik bir örnek, fiyatın İngiltere’de 1717’de standart troy ons başına 3.17.10 ½ £ ( 916 saflıktaki altının bir parça saf altın başına 4.2.11 ½ £ ) olarak kabul edilmesinden, 1931 yılında İngiltere’nin altın standardından çıkana dek aynı kalması verilebilir. İki yüz yılı aşkın bu süre içerisinde, Napolyon Savaşları sırasında altın standardından çıkılması ve fiyatının standart ons başına 5.7.0 ½ £’a kadar çıkması dışında fiyat üzerinde çok küçük hareketler olmuştu. Bu süre boyunca, sterling fiyatı uluslararası altın fiyatıydı. Ancak 1. Dünya Savaşından sonra US doları ( ons başına 20.67$ ) altın fiyatının para birimi haline geldi. 1934 yılında Başkan Roosevelt’in ons başına fiyatı 35$a çıkarmasıyla bu durum teyid edilmiş oldu. Bu noktada Amerikan Hazinesi, tüm kaynaklardan gelen altını almaya ve onaylı merkez bankalarına satmaya hazır haldeydi. 35$lık fiyat, merkez bankalarının ortak havuz niyetlerine rağmen, 1968 yılına dek korundu. 1968ten sonra ise altın fiyatı özel piyasada serbest dalgalanmaya bırakıldı ve 35$lık fiyat merkez bankaları arasında ancak kısa bir süre korunabildi.

Londra altın piyasası sabitlemesi de 1968 yılında, doların uluslararası piyasada altın için geçerli para birimi olduğunu teyid eder şekilde sterling’den dolara geçti. Bu arada başlıbaşına altın fiyatı konusunda yeni bir döneme geçilmiş oldu; sabitlemesiz, güvenilir olmayan, bir gün içinde nerdeyse bir yıl içinde olduğundan daha hızlı hareketlenebildiği bir döneme. 1968 yılındaki 35$lık fiyatı 1980 yılında 850$a yükselmişti.Fiyatın rayına oturması bir asırdan daha uzun süre aldı. 1990 ile 1996 yılları arasındaki yedi yıl süresince altın fiyatına dair, 1992 yılında en düşük seviye olarak 343.95$ ve 1996 yılında en yüksek seviye olarak 387.87$ kaydedildi. Fakat genelde 372.24$ seviyesinde seyretti.

1997 yılında altın fiyatı ortalama 331.29 $a, 1998 te 294.09$ ve 1999 yılında İngiltere Hazinesinin altın rezervlerini yarısına indireceğine dair yaptığı Mayıs açıklamasıyla beraber yirmi yılın en düşük seviyesi olan 278.57$ seviyelerine kadar düştü. Eylül 1999 yılında Washington Anlaşması ile başlayan altın fiyatındaki yarışa karşın, altın fiyatı 250 – 300$ arasında kaldı. 2001 yıl sonundan 2002 yılı başına kadar üreticilerin güvence hesaplarındaki düşüş sebebiyle altın 300$ seviyelerinde seyretti.

Modern bir analist, altın fiyat analizi yaparken doların yanısıra diğer para birimlerince hareketine de bakmalı. Bu noktada euro fiyatı, frank fiyatı, yen, ruble ( Hindistan ve Japonya’daki yoğun altın tüketiminden ötürü), Avusturalya doları ve Güney Afrika ( yüksek üretim hacminden ötürü )rand fiyatları özel dikkat gerektirir..

▲ Yukarı dön

Altın Fonları

Altın, altın hisseleri ve bazen diğer kıymetli metallere özgü fonlardır.

Uygulamada, bu fonların çoğu madencilik net varlıklarında olup, örneğin İngiltere’de, metalin kendisine yatırımı arttırmak için yasaklanmıştır. Amerikan fonları ise altın portföyünün yüzde 10’uyla sınırlıdır. Kuzey Amerika’da ise toplam altın fonları altın ve diğer kıymetli metal varlıklarının sadece yüzde 5’i kadardır.

▲ Yukarı dön

Altın Havuzu

Altın fiyatını ons başına 35 USD’de tutmak için, İngiltere, Belçika, Fransa, İtalya, Hollanda, İsviçre, Amerika Birleşik Devletleri ve Batı Almanya merkez bankalarının yaptığı birliğin adıdır. İngiltere Bankası, toplam rezervinden, fiyat 35.20 sınırını kırarsa satacağını, düşerse alacağını söyleyerek Londra sabitlemesindeki direkt hattıyla bu havuza katılmıştır. Bu birlik, Vietnam’daki Tet direnişinin dolara olan güveni alt üst etmesinden sonra, altına olan ilginin de düşmesiyle Mart 1968’te sona erdi. Birlik, Londra altın piyasasının geçici süreyle kapalı tutulduğu 8-15 Mart aralığında kazandığı 1000 ton da dahil olmak üzere 24000 tonluk ortak rezervlerinden 3000 ton kaybetti. İki hafta sonra piyasa tekrar açıldığında, birlik feshedildi ve altın kendi seviyesini bulması için serbest bırakıldı.

▲ Yukarı dön

Altın Kaynakları

IMF kaynaklarına göre, 2001 yıl sonu itibarıyla merkez bankaları resmi rezervlerinde toplamı 29.600 tonun biraz altında altın ihtiva ediyordu, ilave 3400 ton kadar da Uluslararası Para Fonu( IMF) ve Uluslararası Anlaşmalar Bankası( Bank for International Settlements –BIS) gibi uluslararası çok taraflı acentalar bünyesinde tutulmaktadır. Resmi altın rezervleri toplamı, üretilen/çıkartılan tüm altının beşte birlik bir kısmına tekabül etmektedir.

▲ Yukarı dön

Altın Kredileri

1980’lerin altın madenciliği patlamasına kaydadeğer bir sermaye sağlamıştır. Madencilik firmaları, altın ödünç alıp anında nakit için spot piyasada satmış, sonraki üretimlerini de önceden satışa çıkartıp borç ve faiz ödemelerini yapmıştır. Altın, yüzde 3-4 oranında bir faizle alınabildiğinden, finans yaratmak konusunda para borçlanmasından çok daha ucuzdur. 150 tonun üstünde seksendört tane yeni borçlanmanın gerçekleştiği zirve yıl olan 1988’de, kredilerin sayısı ve hacmi altın fiyatı üzerinde ciddi bir etki yarattı. Kredilere gösterilen rağbet, Avusturalya’da başladı ve kısa sürede Kuzey Amerika madencilik sektörü arasında yayıldı. O dönemde alınan en büyük iki krediden biri; Newmont Madencilik’in aldığı 31.1 ton diğeri ise Barrick Altın’ın aldığı 33 ton idi. Bu tip krediler altın kredi oranlarını arttırmakla beraber merkez bankalarını, karlı geri dönüş sebebiyle piyasaya altın yatırmaya teşvik etti.

Altın kredileri, madencilik firmaları hizmetine sunulan vadeli işlemler, opsiyonlar ve külçe bankaları gibi daha karmaşık finansal enstrümanlar sebebiyle 1990larda gördüğü ilgiyi kaybetmeye başladı. Dolayısıyla mevcut altın kredilerinin geri ödemeleri 1991de yeni altın kredisi taleplerine sekte vurarak, kredileri piyasa dengesinde satış tarafına yerlestirdi. Yine de yeni krediler hala alınmakta;1996 yılında operasyonuna başlayan Şili’deki Refugio madeni gibi. Elbette ki altın kredilerinin yaygınlığı, ortaya çıkan yeni projeler ve dolar yerine altın borçlanmasının maliyetiyle çok ilgili. Altın lease oranlarının düştüğü dönemlerde altın kredileri rağbet görebilmektedir.

▲ Yukarı dön

Altın Lease ( Finansal Kiralama ) Oranı

Ödünç piyasasındaki metale dair, günlük arz talep seviyesini yansıtır şekilde oluşan altın kredilerinin maliyetidir. Reuters’deki GOFO sayfası lease piyasasındaki durumla ilgili güvenilir bilgi verir.

▲ Yukarı dön

Altın Mevduatları

Altınları karşılığında kazanç sağlamak isteyen merkez bankaları ve diğer büyük altın sahipleri,rezervlerinin bir kısmını ana piyasa yapıcılarıyla belirli bir tarih için ve karşılığında yüzde 0.5 ile 3 faiz alabilecekleri şekilde takas edebilirler. Güncel faiz oranları Reuters Vadeli Altın Oranı Anlaşması (Gold Forward Rate Agreement – GOFRA)sayfasında yayınlanır.

2001 yılsonu itibarıyla, mevduat ya da takas şeklinde 4650 tondan fazla altının piyasaya sürüldüğü tahmin ediliyor. Bunun 2/3’si fon temin edicilerin güvence politikaları için kullanılmış. Geçmişte, mevduatlar altı ay ya da daha kısa süreli iken, günümüzde bir yıllık vadeler daha yaygındır hatta bazı merkez bankaları daha iyi geri kazanç için bu vadeyi bile uzatmaktadır. Bu faaliyet o dönemde daha ziyade küçük merkez bankaları tarafından kullanılıyordu, söz konusu bankalar zarar durumunda 1990 yılında çökmüş olan New York Yatırım Bankası Drexel Burnham Lambert bünyesindeki altın mevduatlarını geri çektiler. Yine de 1992 yılından beri Avrupa Merkez Bankaları da dahil bu faaliyete devam edilmektedir.

▲ Yukarı dön

Altın Piyasasına Giriş

Günümüzün altın piyasası dünya çapında, yirmidört saat süreli ve büyük bölümü aracıların alım-satım ekranında gerçekleşmektedir. Yine de bu ticaretin ana merkezleri; takas evi olan Londra, vadeli işlemler ticaretine evsahipliği yapan New York, fiziksel döngü için Zürih ile önemli müşteri kitlelerine geçişi sağlayan Istanbul, Dubai, Singapur ve Hong Kong ile Japonya’da rekabet ortamını elinde tutan TOCOM’un bulunduğu Tokyo’dur. Hatta Paris bile, Fransa’nın ana istifçilerden olduğu zamanların hatırına küçük bir piyasaya sahiptir. Bombay ise yerel pazarlar vasıtasıyla yapılan resmi ithalatlara müsaade eden Hindistan’ın liberal altın rejiminde önem kazanmaktadır.

Bu bölgesel pazarlar, 1990’ların başından itibaren altın ticaretinin serbestleşmesindeki büyümeyi yansıtmaktadır. O zamana dek pek çok ülke ya altının direkt ithalatını yasaklıyor ya da Türkiye ve Hindistan gibi ülkelerde kaçakçılığı kaçınılmaz kılacak şekilde yüksek ithalat vergilerine tabi tutuyordu. Bugün ise, varolan rahatlık yerel pazarlar ve kambiyonun yasal olarak büyümesine imkan veriyor.

Altın rezervleri

Sonuç olarak altının ister mücevher ister endüstri isterse yatırım anlamında madenden son kullanıcıya kadar izlediği yol daha direkt. Ve bu yol artık Asya pazarlarının ana tedarikçisi haline gelmiş olan özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve Avustralya’da artan altın üretiminden oldukça etkileniyor.

Fiziksel altın hareketleri değişiklik gösterse de 1980lerden beri hızla gelişmekte olan vadeli ve opsiyon ticareti de altın piyasalarına yeni bir boyut kazandırdı.

▲ Yukarı dön

Altın Sikke

Kolleksiyoncuların biriktirdiği sikkelerden ayrı olarak, resmi anlaşma sikkeleridir. Hükümet Darphaneleri tarafından üretilip küçük yatırımcıyı çekmek için düşük primle satılırlar.

Nominal değeri olmayan bir onsluk sikke, ilk olarak Güney Afrika’daki Krugerrand rafinerisi tarafından 1970 yılında piyasaya sürüldü. İçeriğindeki altın karşılığında yüzde üç primle satıldı. Kanada’daki Maple Leaf, Avusturalya’daki Nugget, İngiltere’deki Britannia ve Amerika Birleşik Devletleri’nde Eagle, Belçika’lı Ecu ve Avusturya’dan Philarmoniker rafinerisi Güney Afrika’yı takip ederek sikke çıkardı.

Sikkelerin cazibesi, yarım ons, çeyrek ons ve onda bir onsluk versiyonların çıkması ve güçlü pazarlamayla arttı. Sikkeler, 1970- 1990 yılları arasında üretilen altının yüzde ondörtlük kısmını oluşturarak, altın yatırımında önemli bir araç oldu. Ancak, 1990ların ortaları itibarıyla altın fiyatının performansındaki düşüşle beraber altına talep azaldı. 1996 yılına gelindiğinde üretim, yirmi yılın en düşük miktarı olarak 63 tondan azdı. Sikkelerin ikinci el pazarına geri satışıyla beraber primler de yavaş yavaş yokoldu. Sikkeler daha ziyade eritme evleri tarafından yeni altın tedariği oluşturmak için satınalındı.

Yine de takip eden üç yıl içerisinde işler tersine döndü ve üretim iki katına çıkarak, 1999’da 133 tonu buldu. Doğal olarak talepte artış oldu. Özellikle, yeni milenyumla beraber uluslararası finans sistemindeki potansiyel problemlere karşı altın yatırımını sigorta olarak değerlendiren Amerika Birleşik Devletleri yoğun talep gösterdi. 2000 yılında, Y2K korkularının asılsız çıkması ve ikinci el piyasasına büyük geri satışlarla beraber, piyasalar sikke talebinde bir çöküşle karşılaştılar. Geri satışlar ilk çeyrekte daha yoğun olmakla beraber o dönemle sınırlı kalmadı. Yıl sonu itibarıyla piyasalar durgun da olsa pozitif net yatırıma döndü. Sonraki yıl, sikke imalatı 11 Eylül’ü takiben ortaya çıkan yatırım talebiyle beraber biraz daha toparlandı ve 56 tona ulaştı.

▲ Yukarı dön

Altın Standardı

Altının sabit bir fiyatla, bir ülke içerisindeki tüm para sirkülasyonunu sağlaması ve banknotların altını temsil ve altın karşılığı olmasına dayanan parasal sisteme altın standardı denir. Uluslararası boyutta, tüm bakiye ve ödemelerin bu metale endeksli işlemesi, bağımsız ithalat ve ihracatının mümkün olması da bu tanım kapsamındadır. Altın standardı ekonomiyi düzenlemek niyetiyle ortaya çıkarılmıştı. Bütçe açığı sebebiyle ülke dışına çıkarak, yerel sirkülasyona daha az bırakılan altın, fiyatları kontrol altında tutmaya ve ihracatları daha rekabetçi hale getirmeye yaramıştı. Aynı şekilde alacaklı ülkeler de altın ithal etmiş ve ekonomilerini geliştirmişlerdi.

İngiltere 1717 yılında Darphane Başkanı Sir Isaac Newton’un standart ( 22 karat ) troy ons ( saf bir bir parça altın ons başına 4.4.11 ½ £ ) fiyatını 3.17.10 ½ £ olarak belirlemesiyle resmi altın standardına geçti. Her ne kadar ülkenin önceki sirkülasyonunu sağlayan gümüş resmi olarak iptal edilmediyse de, 1821 yılında Napolyon Savaşları sonrasında, soverign’in ana para birimi olarak ilanına kadar çok kısıtlı olarak kullanıldı. Avrupa’nın geri kalanı 1870lerde Amerika Birleşik Devletleri ve Avusturalya’daki maden keşifleri ile altının ana sirkülasyondaki metal niteliğini kazanana kadar gümüş standardında kaldı. Almanya 1871 yılında, İskandinavya 1874 yılında Hollanda 1875 yılında İspanya 1876 yılında, Ruysa ise 1893 yılında altın standardına geçti. Amerika Birleşik Devletleri, 1990 yılındaki Altın Standardı hareketinin altının hükümdarlığını tasdikine kadar gümüş ve altın olarak çift metallı standartta kaldı. Akabinde, gümüş standardında kalan Çin dışında ellidokuz ülke altın standardına geçti. Altının galibiyeti kısa sürdü. 1914te 1. Dünya Savaşının patlamasıyla, çoğu ülke altın ödemelerini durdurdu ve kaynaklarını savaş maliyetleri için kullanmaya karar verdi. Çoğu bu fikrinden hiçbir zaman dönmedi. İngiltere 1919 yılında altın standardından çıktı. 1920lerde altın standardı geri getirilmeye çalışıldıysa da, altın sikke sirkülasyonu son derece kısıtlıydı bu sebeple çoğu merkez bankası, rezervlerinin bir kısmını sterling, dolar gibi hala daha altına çevrilebilecek para birimlerinde tutmaya başladı. Ve bu şekilde altın borsası standardı doğdu. İngiltere 1926 yılında, sabit bir altın fiyatını ( 1717lerdeki gibi troy ons başına 4.4.11 ½ £ ) barındıran, banknotların altın sikkeye çevrilebildiği ve 400ons uygun teslimat külçesiyle değiş tokuş edilebileceği altın külçe standardına geçti. 1931 yılında İngiltere bu standarttan çıktı ve diğer çoğu Avrupa ülkesi de 1930larda İngiltereyi takip etti. Amerika Birleşik Devletleri, özel mülkiyet ve ihracatın yasaklandığı Mart 1933 yılında altın standardından çıktı. Altın ihracatı sadece merkez bankaları ve hükümetlere tanınan bir hak oldu. Bu, doların Federal Rezerv’de altına karşılık olduğu dolar altın standardının doğuşunu beraberinde getirdi. Söz konusu sistem 1944 yılında imzalanan Bretton Woods Anlaşması ile tasdik edildikten sonra 1971 yılında yok oldu.

▲ Yukarı dön

Altın Teminatları

Özellikle altın madenciliği konularına yönelik olarak 1986-87 yıllarında ortaya çıktı. Artık özellikle İsviçre, Amerika ve Japon bankaları ve sigorta evleri tarafından basılmaktadır. Bir altın teminatı, alıcıya belirli bir tarihte, ki bu genelde bir yıl ya da takip eden onsekiz aydır, belirli bir fiyattan ( özellikle dolar cinsinden )altın alma hakkı verir. Alıcı bu öncelik için belli bir prim öder. Teminatlar genellikle istendiği zaman geri satılabilir ve uygulamada alıcılar herhangi bir teslimat almayı düşünmezler. Aslında opsiyon olmalarına rağmen, pek çok yatırımcı opsiyon ticaretinin karmaşasından uzak durmak için daha ziyade teminatları kağıt olarak almayı tercih eder.Teminatlar güvence altına alınmış enstrümanlardır ve daha çok ziyade fiyatı rekabetiyle ilgili olup ayı piyasasında nadir verilirler.

▲ Yukarı dön

Altının Kullanım Alanları

Altının kolay şekil alma, esneme, iletken olma ve aşınmaya karşı direnç göstermesine ek olarak ısıyı yansıtma ve uzayda bir radyasyon kalkanı gibi görev yapabilme özellikleri, bu madene günümüzün yüksek teknoloji dünyasında çok yönlü bir metal olma ayrıcalığını vermektedir. Altın, bu özellikleriyle elektronikten roket motorlarına kadar sayısız kullanım alanına sahiptir. Yılda 400 ton altın endüstri, dekoratif mücevher, seramik, dişçilik ve ilaç sanayiinde kullanılmaktadır.
Elektroniklerdeki kullanımı

• Bilgisayarlardaki altın kaplı bağlantılar, telekomünikasyon, televizyon, yıkama makineleri gibi ev aletlerinde
• Transistör ve entegre devreler gibi yarı iletken parçaları birleştiren altın ‘bağlantı’ kablolarında
• Seramik zemin üzerine mürekkebe benzer altın bir alçı sürmeye yarayan mikro-devreler içinde bulunan kalın ya da ince filmlerde görülebilmektedir
• Elektronik ürünlerin 60%’I Amerika Birleşik Devletleri ve Çin’de yapılmaktadır.

Havacılık ve Uzaydaki kullanımı

• Isıyı yansıtan jet ve roket motorlarındaki altın kaplamada
• Astranot kıyafetleri ve ay modülleri üzerinde radyasyon kalkanı görevini gören altın kaplı filmde gözlenebilir
• Hubble uzay teleskopunun elektronik kamerasının parçaları altın kaplıdır.

Enerji Korumasındaki kullanımı

• Altın yansımalı pencereler yaz sıcağını yansıtır ancak kışın ısıyı tutarak bina giderlerinde tasarruf sağlar.

Dekorasyonda kullanımı

• Altın potasyum siyadin ve rulo altın; mücevher, sigara çakmakları, kol düğmeleri, kalem ve ruj kartuşlarında kullanılır.
• Altın örgü, Hint sarilerinde kullanılır ki bu tüm dünyada kullanılan dekoratif altının 20%sine tekabül eder.
• Altın tabakalar, bina çatıları ve tavanlarındaki boyayı yıllarca korur . Paris’te bulunan Napolyon’un mezarı üzerindeki kubbe için her yıl 12 kilo altın kullanılmaktadır.
• Sıvı haldeki altın, seramik ve cam dekorasyonunda kullanılan bir çözeltidir.

İlaç Sanayiinde kullanımı

• Rheumatoid artirid tedavisinde bir altın çözeltisi, kanser tedavisinde ise radyoaktif altın tohumları kullanılır.
• 3000 yıldan fazla süredir, kolay şekil alabilmesi ve ağızdaki aşınmaya karşı direncinden ötürü diş tedavisinde kullanılır

Özellikleri

• Altın kolay şekillendirilebilir. Soğuk haldeyken çekiçle dövülerek milyonda beş inç (0.000013 cm) kadar ince şeffaf bir tabaka haline getirilebilir. Bu şekilde dövülmüş bir ons altın 9.3 metrekarelik bir alanı kaplayabilir.
• Altın esneyebilir. Bir ons altın çekilerek uzatıldığında, elektronik bağlantılar için kullanılabilecek 100 km’lik ince bir altın tel haline gelmektedir.
• Altın kararmaz. Sadece bir nitrik ve hidroklorik asit karışımı karşısında kararır.
• Altın sadece siyanür’de çözelir.
• Altın harika bir elektrik iletkenidir. Yarı-iletkenler ve bilgisayar teknolojisinde son derece gereklidir.

Altın elektronik bağlantıları

Ana Özellikleri

• Atomik sayısı: 79
• Atomik ağırlığı: 196.967
• Kaynama Noktası: 1542^oC (2808^oF)
• Erime Noktası: 1063^oC (1945^oF)
• Özgül Ağırlık: 19.32
• Kalınlığı (Moh ölçeği): 2.5-3.0 (10 üzerinden)
• Esneme Gücü: 11.9

Saflık

Altının saflığı;inceliği ( her bine düşen parça) ya da karat ölçeği ile tarif edilir.

Ölçüler

Troy ons başına başına düşen birim ağırlığı
1 troy ons	31.1034807 gram
1 troy ons	480 zerre
1 troy ons	20 yirmidört buğday ağırlığında ölçü birimi
1 kilogram	32.15 troy ons
3.75 troy ons	10 tolas Hindistan)
6.02 troy ons	5 taels (Hong Kong/Çin)
0.47 troy ons	1 baht (Tayland)
25 gram bar	10 gram bar
5 gram bar	1 gram bar

Katalizör Olarak Altın

Yıllarca, altının katalizör özelliği bilinmiyordu. Ancak son zamanlarda, dikkatli hazırlandığında ve desteklendiğinde altın katalizörlerin son derece farklı ve kayda değer özellikleri olduğu farkedildi. Altının etkili bir katalizör olması için, çok dikkatli hazırlanması ve yardımcı malzeme ya da substrata katılması gerekmektedir.. Substratlar, krom, alüminyum,demir ya da bakır gibi geçirgen metaller serisinin oksit halleridir. Substrata karıştırılan altın parçacıklarının nerdeyse nanometrik ölçü kadar küçük olması çok önemlidir.

Altının katalizör görevini gösterdiği bazı alanlar aşağıdaki gibidir;

• Karbon monoksitin karbon dioxid için oksitlenmesi. Bu reaksiyon, katalizör olarak kullanılan diğer metallerin gerektirdiği en düşük sıcaklıktan bile düşük, sıfırın altındaki bir derecede bulunan altın tarafından katalize edilir. Söz konusu reaksiyon pozitif ekolojik kontrol potansiyeli taşımaktadır.
• Nitrojen oksitlerinin nitrojene indirgenmesi. 2005′ te ortaya sürülen ve şahsi araçlarda NOx emisyonunu 50% kadar indirmeyi hedefleyen sıkı Avrupa hava kirliliği kontrol yönetmelikleri sonucu otomotiv şirketleri bu yönetmelik gereklerini yerine getirmek için ciddi bir mücadeleye girdiler. Altın katalizörleri, egsoz sistemi çalıştırma ısısının çok yüksek olmasından ötürü petrol motorlarında rağbet görmezken daha düşük ısılı dizel egsoz sistemlerine çok güzel uyarlanabilmektedir.

Yukarıdaki reaksiyonların her ikisi de, maden çalışmaları, binalar ve uçak kabinlerindeki hava temizleme sistemleri için son derece önemlidir.

Gelişmekte olan benzin hücreleri teknolojisinde , altın katalizörlerinden faydalanılması henüz araştırılmaktadır. Benzin hücreleri, hidrojenden elektrik üreten elektro kimyasal bir aygıttır. Hidrojen hidrokarbon benzinlerin yeniden yapılanmasıyla elde edilir ve elektrik enerjisi ya da benzini tam anlamıyla yakmadan elde edilir. Vasıtalar ve sabit güç üretim yapıları için geleceğin enerji kaynağıdır. Benzin hücrelerinin esas avantajları enerji vermeleri ve ekolojik anlamda dost olmalarıdır. Benzin hücresinin tek emsiyonu su, karbon dioksit ve ısıdır.

AngloGold ve Güney Afrika metalurjik araştırma organizasyonu olan Mintek, altın ve altın katalizörlerinin endüstriyel kullanımını geliştirmek için Autek Projesi adında ortak bir proje ortaya çıkardılar. Fransa’daki LERCSI ve Hollanda’daki Leiden Üniveristesi’yle bu konudaki anlaşmalar tamamlandı..

Altının, bahsi geçen katalizör özellikleri henüz ticari anlamda duyurulmamıştır.

▲ Yukarı dön

Amerikan Depozit Makbuzu (American Depository Receipt – ADR)

Bir Amerika Birleşik Devletleri Bankası tarafından hazırlanır. Bir ADR, bir ya da daha fazla yabancı teminatı temsil eder ve bu teminatlara dair kanuni ile fiziksel teslimata dair teknik detayları basitleştirmek için kullanılır. Amerika Birleşik Devletlerinde işlem gören Avusturalya ve Güney Afrika maden hisseleri genelde ADR formundadır.

▲ Yukarı dön

Amerikan Opsiyonu

Amerikan tarzı opsiyon olarak da bilinen bu opsiyon, vade tarihinden önceki herhangi bir zaman işlem yapılabilen COMEX’teki opsiyonları ifade eder. Sadece vade gününde işlem görebilen Avrupa tarzı opsiyonların zıttıtır.

▲ Yukarı dön

Amortisman

Öngörülen ömürleri içerisinde sermaye kalemi maliyetlerinin dağıtılmasıdır.

▲ Yukarı dön

Ana Altın Sahipleri

Büyük çapta altın sahibi olan merkez bankaları ve finansal kuruluşlar:

Pastanın büyük dilimleri birkaç ülkede bulunmakta; Avrupa Para Birimi kullanan 12 millet, Amerika Birleşik Devletleri ve İsviçre hisseleri, tek başına pastanın 70%ine sahiptir. IMF de katıldığında bu oran 80%’e çıkıyor. Geri kalan 13% ise dünyanın geri kalan ülkeleri arasında ince dilimler halinde paylaşılmakta. Rusya ve Çin 1.5%ar gibi bir kısmın sahibiler, Japonya ise sadece 2.2%lik bir hisseye sahip. Bazı milletler sahip oldukları altının tamamını açıklamamayı tercih ediyorlar ama bu bilinen bölünme düşünüldüğünde çok da önemli değil. 1500-2000 ton gibi bir miktar açıklanmamış olmalı ama geri kalan 34500 tonun sahibi belli.

Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’nın payları otuz yıl önce de olduğu gibi dünya ekonomisini etkilemeye devam ediyor. Amerika Birleşik Devletleri, 1934 yılında altın alış fiyatını 35$’a yükselttikten sonra stoklarını arttırdı ve 1949’da elindeki 22000 tonla resmi stokların 75%ine sahip hale geldi. 1950 ve 60’larda Avrupa ekonomilerinin gelişmesiyle Avrupa merkez bankaları ellerindeki fazla dolarla New York Federal Rezerv Bankasından ons’u 35$ dan altın satın aldı. Bu satınalma, Avrupa’daki altın stoklarının kaynağıdır.

Daha sonra 1971 yılında, Federal Rezerv altın gişesini kapattı. Piyasadaki gel-gitleri ve devletlerin ekonomilerindeki hareketliliği temsil eden resmi altın stokları böylece donduruldu. Bugünün altın rezervindeki paylaşım 1971 yılının dünya ekonomisinin tam anlamıyla bir fotoğrafı niteliğindedir. 1971 yılındaki bu gelişme ile beraber altın piyasasında yeni bir çağ başlamış oldu.Altın piyasasında büyüyen tartışma konusu, fiyata zarar vermeksizin mevcut eşitsizliğin nasıl ortadan kaldırılabileceği konusunda. Merkez Bankaları, 1990’larda yaklaşık 3000 ton altın sattılar ve şu sırada satışlar yıllık 500 ton civarında seyrediyor ancak resmi altın pastasının paylaşımı çok da değişmedi. Sorun bu pastanın dilimlerinin, önceki yüzyılda gümüş sahibi olan Çin gibi yeni gelişmekte olan ekonomiler arasında daha eşit dağıtılıp dağıtılamayacağı ve özellikle Avrupa merkez bankalarının altın stoklarını eritmeye devam edip etmeyecekleri.

1999 Eylül’ünde imzalanan Washington/Avrupa Anlaşması, takip eden beş yıl için Avrupa’daki yıllık altın satışlarına bir tıpa tıkayarak bu soruna çözüm bulmaya çalıştı. Ancak,o sırada yıllık ortalama altın satışı 300 ton iken anlaşma gereği kısıtlamanın 400 tonla başlaması bir tezat oluşturdu.

Büyük dilim sahiplerinin paylarında fazla bir değişiklik olmasa da, altın pastası gittikçe küçülmeye devam ediyor.

▲ Yukarı dön

Anahtar Ters Hareket

Teknik Analizde, fiyat yönünün belki de ayı piyasasının sonunu işaret eder nitelikteki sert dönüşü.

▲ Yukarı dön

Analist

Külçe ya da sikke ya da mücevher halindeki kıymetli metallerin saflığını ölçme konusunda kabul edilen kişi ya da kurumdur. Her analistin kendine özgü bir logosu vardır.

Uluslararası anlamda, Londra Külçe Piyasası, yirmisekiz ülkeden altmış rafineriyi ve kırkdört eritme ve analiz evini altın için uygun tedarikçi listesine almıştır. Analistlerin kayıtları ve logoları ülkeden ülkeye değişir. Fransa’da kabul edilen analist logoları Chambre Syndicale des Agents de Change tarafından tescillenmiş olup, İsviçre’dekilerin Bureau Central du Controle Métaux Précieux tarafından onaylanması gerekmektedir.

▲ Yukarı dön

Analiz

Altının cevher, külçe, sikke ya da mücevher halde saflığını bulmak için yapılan test metodudur. Kaynağında mihenk taşına altının sürtülmesiyle yapılır, bıraktığı ize asit uygulanır ve standart izleriyle kıyaslanır. Daha güvenilir olan ateş testi ise Mısırlılar tarafından geliştirilmiş olan, temel kimya metodunun kullanıldığı testtir.

Kanada Lupin madeninde altın analizi

Ateş testi ya da kupelasyonda bir parça altın özel bir terazide tartılır. Daha sonra bu altın, üstünden hava üfleyen bir sarmal fırında ısıtılmış, kemik ya da külden yapılmış bir kupelde bir miktar kurşunla karıştırılır. Altın ya da gümüş, bir düğme gibi kalırken kurşun ya da diğer baz metaller oksitleşir ve kupel tarafından emilir. Gümüş nitrik asitte çözülür ve tartılır. İçindeki altın oranı orjinal analiz ağırlığıyla farkı olarak bulunabilen saf altın ise kupelde bir külah bırakır. Üçüncü bir test metodu ise eski ancak hala güvenilir olan Archimed prensibidir. Bu prensip altının özgül ağırlığının gümüşünkinin iki katı, bakırınkinin ise iki katından fazla olduğu bilgisine dayanır. O sebeple altın bu metallerden herhangi biriyle karıştırıldığında, özgül ağırlığı azalacak ve altın oranı bulunabilecektir. Saflığının bulunması konusunda pek güvenilir bir yöntem değildir. Bu metod daha ziyade müzeler ve ateş testi uygulanamayacak tarihi sikkeleri araştıran nümismatlar tarafından kullanılır. Tümevarım amacıyla plazma spektroskopiyle beraber tatbik edilen enstrümantal teknikler ile atık maddeyi parlak gösteren spektroskopi ve x-ışını florasan spektropisi gibi teknikler, güvenilirlikleri birbirinden farklı olarak günümüzün kabul edilen metodlarıdır.

▲ Yukarı dön

Anlaşılan

İleri tarihli ve opsiyon işlemine tabi olan anlaşılan emtia için kullanılan kısa tabirdir.

▲ Yukarı dön

Anlaşma Fiyatı

İleri tarihli piyasalarda, her işlem günü sonunda söz konusu ay için, borsa komitesi tarafından anlaşma fiyatı belirlenir. Anlaşma fiyatının tespitini takiben, takas evi gerekli olacak marj çağrılarını belirler.

▲ Yukarı dön

Anlaşma Günü

Bir altın kontratının tamamen ödenerek kapatılacağı tarihtir. Örneğin uluslararası piyasada, kontrat üzerinde anlaşılmasını takip eden iki iş günü içinde ödeme yapılmalıdır.

▲ Yukarı dön

Aracı

Brokır’ın aksine, pozisyon ya da altın hissesi taşıyan ve genellikle piyasa yapıcı olarak müşterilerine teklif ve talep fiyatı sunan tacirlere verilen addır.

▲ Yukarı dön

Arbitraj

Bir piyasa emtiasının başka bir piyasadaki satışına karşılık anlık alımını ifade eder. Bu durumda farklı lokasyon ve formlara dair fiyatlar söz konusu olur. Örneğin; Hong Kong çıkışlı tael kalıp Londra çıkışlı 12.5 kg kalıba karşılık satılır. .

▲ Yukarı dön

Asıl değer

Opsiyonlarda, asıl değer opsiyonun parada olduğu durumdaki farktır yani diğer bir deyişle anında uygulamaya konduğundaki opsiyon değeridir. Örneğin, piyasa fiyatı 250$dan bir alış çağrısı geldiğinde güncel fiyat 275$ ise asıl değer ons başına 25$dır.

▲ Yukarı dön

Asit Testi

Bazı asitlere karşı gösterdiği reaksiyona bakılarak altının saflık derecesini bulmaya yarayan testtir.

▲ Yukarı dön

Asya Opsiyonu

Kazancı, vade tarihinde nakit dönüşü olup olmayacağının yanısıra hakim olan ortalama fiyat ya da opsiyon ömrü boyunca gösterdiği fiyat hareketine bağlı olan opsiyon türüdür. Esas olarak opsiyonun müdaheleye maruz durumunu azaltmak için ve fiyat manipülasyonuna karşı tedbir olarak kullanılır.

▲ Yukarı dön

Aşağı ve Dışarı

Opsiyonun varolmasını engelleyecek şekilde anlaşılan fiyatın anlaşılan seviyenin altına düşmediği takdirde ödenen standart alış ya da satış fiyatına dair bariyer opsiyonudur.

▲ Yukarı dön

Aşağı ve İçeri

Tam vuruş bariyeri ( anlaşılan fiyat seviyesi )değil öncesinde ödenen satış ya da alış fiyatına dair bariyer opsiyonudur.

▲ Yukarı dön

Au

Altının kimyasal sembolüdür. Latince ‘aurum’ yani ‘aydınlatma’ anlamına gelir. Aurora eski yunan şafak tanrıçasıdır.

▲ Yukarı dön

Avrupa Merkez Bankası (European Central Bank -ECB)

Avrupa Merkez Bankası, 1998 yılında Almanya’nın Frankfurt şehrinde, Avrupa’nın ortak para birimi olan euro’yu yönetmek için kuruldu. Euro’nun 1999 yılında piyasaya sürülmesine rağmen, madeni para ve banknotların birlik üyesi 12 Avrupa ülkesine tanıtımı takip eden üç yıl sonra 1 Ocak 2002 yılında gerçekleşti..

ECB, bu bankanın kuruluşu ve ortak para birimini düzenlemek için kurulan Avrupa Para Enstitüsü’nün yerini aldı. Kurucu ülkelerin merkez bankaları, ECB rezervi için US doları ve altın rezervlerini biraraya topladılar. Pek çok tartışmadan sonra, ECB’nin altın rezervinin resmi rezervlerdeki altın rolünü temin edecek şekilde yüzde 15 seviyesinde tutulmasına karar verildi. ECB’nin ilk altın rezervi yani kurucu üyelerin merkez bankalarının altın iştiraki toplamı 767 tonla, bankayı dünyanın sekizinci büyük altın sahibi yaptı.

ECB’nin ilk ve ana niyeti, 26 Eylül 1999’da imzalanan Washington Anlaşması şartlarını koordine etmek ve anlaşmanın, Mart 2002 itibarıyla toplam rezervi 11700 tonu bulan ve bu hacmiyle uluslararası altın rezervinin üçte birine sahip olan Avrupa Merkez Bankalarını yakından izleme görevini yerine getirmekti. ECB bu rolüyle altın piyasasında önemli bir yere sahiptir.

European Central Bank

Kaiserstrasse 29

60311 Frankfurt am Main

Germany

Tel: +49 69 1344 0

Fax: +49 69 1344 6000

Telex: 411 144 ecb d

Web: www.ecb.int

▲ Yukarı dön

Avrupa Para Enstitüsü (European Monetary Institute- EMI)

Avrupa Para Enstitüsü, 1994 yılında Frankfurt’ta, Avrupa Merkez Bankası ve ortak para birimi fikrini gütmek amacıyla kurulmuştur. EMI 1998 yılında Avrupa Merkez Bankası’nın kurulmasıyla yokoldu.

▲ Yukarı dön

Avrupa Tarzı Opsiyon

Sadece vade tarihinde işlem yapılabilen opsiyon türüdür.

▲ Yukarı dön

Ayaklı Borsa

COMEX gibi bir borsada, orta alanda fiyatın, kontrat ayının ve sayısının ya da lotunun bağrılarak yapıldığı işlem şeklidir. Anlaşmaların telefon, telex ya da Reuters Dealing sistemi aracılığıyla yapıldığı, ortak bir piyasa alanının olmadığı Londra Borsası gibi borsaların zıttıdır.

▲ Yukarı dön

Ayı

Fiyatın düşeceğini öngören kişiye verilen addır. Onsekizinci yüzyıl borsasında ortaya çıkmış bir tabir olup, düşme trendinde olan piyasa anlamına gelir. Zıttı ‘boğa’ piyasasıdır.

▲ Yukarı dön

Ayı Fiyat Farkı

Fiyatın düşme ihtimaline karşı güvence niteliğinde tasarlanmış, hem kısa hem uzun vadelli opsiyonların kombinasyonu olan opsiyon türüdür. Bir opsiyon alınırken diğeri satılır.

▲ Yukarı dön

Ayrıştırıcı Sınırlar

Üçüncü bir kişi olmaksızın, bir alıcının ve satıcının altın alaşımları karşılığı direkt anlaşmalarına imkan veren onaylı farklılık sınırlamalarıdır.

▲ Yukarı dön

Baht

990 saflıkta, 15.4 gram ağırlığında ve Tayland’daki yatırımcılar tarafından tercih edilen Tayland külçe kalıbıdır. Bangkok’ta, Chin Hua Heng’den gelen büyük markaların satıldığı altın dükkanlarında satılır.

▲ Yukarı dön

Bariyer Opsiyonu

Opsiyon ömrü boyunca, anlaşılan fiyatın performansı ve fiyatın önceden tespit edilen bariyer ya da seviyeyi bulup bulmayacağına göre getirisi değişen opsiyon türüdür.

▲ Yukarı dön

Baş ve Omuzlar

Teknik analizde, fiyatın başlangıç yükselmesini yapıp geri gittiği ve daha sonra tekrar yükselip tekrar çekildiği sonra ilk zirvesine kadar yükselip keskin bir şekilde düştüğü önemli bir dizgidir.

▲ Yukarı dön

Başlangıç marjı

İleri tarihli ya da vadeli kontratına karşı iyi niyetinin ispatı olarak brokır ya da tacirine müşterisi tarafından başlangıçta yapılan ödemedir. Yüzde 5 ile 20 arasında değişebilir.

▲ Yukarı dön

Bayrak

‘Flama’ olarak da bilinir. Grafiklerde dikkat edilmesi gereken sinyallerden biridir. Bayrak, bir boğa ya da ayı piyasasındaki kısa vadeli anlaşmayı temsil eder. Boğa piyasasında, üç haftayı aşmayacak şekilde süren sonra yükselmeye devam edecek bir fiyat üzerine anlaşıldığında bayrak ortaya çıkar. Ayı piyasasında ise,bayrak, fiyat anlık kesişip sonra düşmeye başlarsa ortaya çıkar.

▲ Yukarı dön

Bayrak Açmak

Teknik Analizde, fiyatın grafik noktasının altında ya da üstünde kaldığı noktada karşılaştığı, aksi yöndeki direnç anlamına gelir.

▲ Yukarı dön

Beta

Altının bono, tahvil, hisse senedi ve konut gibi diğer emtialara bağlı olarak sergilediği fiyat hareketliliğine denir. Portföyün bir parçası olarak diğer yatırım araçlarına kıyasla değişkenliği daha az olan altın tutmanın, portföy performansını ne kadar yumuşattığını gösterir.

▲ Yukarı dön

Bilyon

Sikke için kullanılan, içindeki bakır ya da diğer temel metal oranı daha fazla olan altın ( ya da gümüş ) alaşımıdır.

▲ Yukarı dön

Bimetal

Birbirine karıştırılmış, genellikle bir şerit halinde olan iki metal kombinasyonudur. Altın için, aslında altın/gümüş alaşımlarını ifade etmek için kullanılsa da son zamanlarda platinyum grup metallerini de içeren altın/gümüş kombinasyonlarının ifadesinde de kullanılmaktadır. Yarı-üretim şirketleri tarafından, rulo altın ya da altın doldurulmuş ürünler için de kullanılır.

▲ Yukarı dön

Birleşik Opsiyon

Opsiyon üstüne opsiyondur. Anlaşılan varlık somut bir emtia ya da güvence değil bir opsiyondur. Hem birleşik hem de anlaşılan opsiyona ait vade tarihine uygun olarak iki ayrı tarih hesaba katıldığından, değerlemesi karışık olan bir opsiyon türüdür.

▲ Yukarı dön

Black ve Scholes

Dr Fischer Black ve Dr Myron Scholes, 1973′ te opsiyon fiyatlaması üzerine ( prim ) ekonometrik model üzerine çalışmalar yapan iki matematikçidir. Söz konusu çalışmaları, altın dışında onaltı emtia için opsiyon öneren Chicago Opsiyon Borsası Kurumu verileri üzerine kurulmuştur. Formül hem altına uyarlanabilmekte hem de pek çok prim hesaplamasında kullanabilmekte olup, delta güvence oranlarının bir varyasyonudur. Çalışmalarıyla 1997 yılında Nobel ödülünü kazanmışlardır.

▲ Yukarı dön

Boğa

Fiyatın yükseleceğine inanan kişidir. Boğa piyasası yükselme trendindeki piyasadır. Zıttı ‘ayı’ piyasasıdır.

▲ Yukarı dön

Boğa Fiyat Farkı

Yükselen piyasada, karlılık amacıyla, uzun ve kısa vadeli opsiyonları birleştiren opsiyon stratejisidir. Bir opsiyon satın alınırken diğeri satılır.

▲ Yukarı dön

Boğma

Opsiyonlarda, aynı vade tarihine ancak farklı piyasa fiyatından alış ya da satış satınalma ya da satma şeklinde yapılan spekülatif stratejidir. Satışın, alışın satınalındığı fiyatın altından satınalınması şeklinde uzun boğma, satışın alışın satıldığı fiyatın altında satılması şeklinde kısa boğma olarak değişebilir.

▲ Yukarı dön

Borsa

Vadeli ve opsiyon piyasasının ana altın borsaları, New York Borsası’nın COMEX bölümü, Hong Kong Altın ve Gümüş Borsası, Sao Paulo Bolsa de Mercadorias ve Tokyo Emtia Borsası’dır.

▲ Yukarı dön

Borsa Hisseleri

Aslında onaylı borsa depolarında muhafaza edilen ve COMEX gibi borsaların üyeleri ya da üyelerinin müşterileri tarafından sahip olunan altın külçeleri olup ihtiyaç halinde teslimata hazırdır. Teslimatın daha küçük oranda vadeli kontratlar üzerine yapıldığı göz önünde bulundurulduğunda, uygulamada, borsa hisseleri, borsadaki açık faize oranla daha az olacaktır ( yani çoğunlukla 20%den daha az ).

▲ Yukarı dön

Borsa Opsiyonları

(i) Külçe aracısı ya da bir banka tarafından tezgah üstünde değil borsada satışa sunulan ve her müşterinin talebine uygun şekillendirilebilen opsiyonlardır. Borsa opsiyonları, vade süreleri dolana kadar defalarca borsada işlem görebilen standart opsiyonlardır.

En başarılı kabul edilen borsa opsiyonu, Ekim 1982’de New York’ta COMEX tarafından sunulanıdır. Bir COMEX altın opsiyonu aslında altın vadeli kontratıdır. Sahibine, vade tarihi ya da öncesinde, piyasa fiyatından, 100 onsluk bir COMEX altın vadeli kontratı alma ya da satma şansı tanır. Kontrat ayları, Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık aylarını takip eden en yakın dört aydır. New York Borsası bünyesindeki COMEX’in hacmi Amerika Birleşik Devletleri’nin geri kalanında piyasaya sürülen diğer opsiyon kontratları hacmini rahatlıkla geçmiştir. Sao Paulo’daki Bolsa de Mercadorias et Futuros da 1990ların başında 250 gr’lık opsiyon kontratlarıyla kaydadeğer bir hakimiyet yaratmıştır. 250gr’lık bu kontratlar, Brezilya’da yüksek orandaki fiziksel yatırım düşüşü sırasında 1986’da ortaya çıkarılmış olup cirosu 1995 yılında düşüşe geçmiştir. Borsa opsiyonları, yüksek kaldıraç avantajından ötürü sadece profesyonelleri değil spekülatörleri de teşvik etmektedir.

(ii)Egzotik opsiyon, sahibine bir varlığı anlaşılan başka bir varlıkla değiştirme şansı veren opsiyon türüdür.

▲ Yukarı dön

Boston/Ara Vadeli Opsiyon

Standart alış opsiyonuna benzerdir.Tek fark başlangıç maliyetinin olmamasıdır.

▲ Yukarı dön

Boşluk Opsiyonu

Standart bir opsiyonun piyasa fiyatına bağlı belirlenecek faktörlere tabi olduğu opsiyon türüdür. Sadece opsiyonun parada mı dışında mı olduğuyla değil, sonuçtaki kazancın çapıyla da ilgilidir. Boşluk, opsiyonun piyasa fiyatı ile sağlayacağı kazanç arasındaki farktır.

▲ Yukarı dön

Brokır

Altın alıcıları ile satıcıları arasında rol oynayan kişiye, yani aracıya verilen addır. Hizmeti karşılığında komisyon, aracı ücreti gibi bir bedel vardır. Londra Altın piyasasının orjinal üyeleri aslında brokır’lardı. Bugünse brokır’lar daha ziyade kendi insiyatiflerinde hareket eden sadece sabitleme aşamasında yine komisyon karşılığı brokırlık hizmeti veren kişilerdir. İsviçre’de Premex, İsviçre bankaları için aracılık hizmeti veren kurumdur.

▲ Yukarı dön

Brüt Ağırlık

Bir altın külçesi, sikkesi ya da hurdanın içindeki saf altının değil toplam metalin ağırlığıdır. Örneğin, 916 saflıkta 1 onsluk bir sikke saf ağırlık olarak 1 troy ons, brüt ağırlık olarak ise 1.092 troy onstur.

▲ Yukarı dön

Brüt Değer

Bir cevher içindeki altının değerinin teorik ölçümüdür. Analiz numunesindeki oranın, piyasa fiyatına orantılanması ile bulunur. Madencilik, rafine maliyetleri ya da bu işlemlerdeki zararları dikkate almadığından, en kaba yöntemlerdendir.

▲ Yukarı dön

Çeşitli İleri Tarih Opsiyonu

‘Yaka’ adı verilen opsiyonlara benzeyen ama başlangıç maliyeti sıfır olan opsiyon türüdür.

▲ Yukarı dön

Çıplak Opsiyon

Gerekirse desteklemek için karşılığında altın ya da altın vadeli senetleri olmadığı halde, birisi tarafından alınmış ya da satılmış altın ya da hisselerine karşılık gelen satış ya da alış opsiyonudur.

▲ Yukarı dön

Çift Dip/ Çift Tavan

Teknik analiz grafiklerinden izlenmesi gereken iki döngüdür. Çift dip; fiyat iki kere aynı seviyeye düşüp daha düşüğe inmediğinde görülür ve piyasadaki güçlü desteğin işaretidir. Aynı şekilde çift tavan da, fiyatın iki kere aynı seviyeye çıkıp o fiyatı kıramadığı durumlarda gözlenir. Bu da yine fiyatın yükselmesi karşısındaki direnci gösterir. Kendilerinden önceki piyasa hareketinin aksini işaret eder yani ayıdan boğa piyasasına dönüş ya da aksini.

▲ Yukarı dön

Çoklu Opsiyon Finansmanı

Külçe finansmanı için geçerli olan ve kredi kullanan kişinin, sermaye ya da faiz ödemeleri konusunda altın ya da döviz seçme esnekliğinin olduğu altın kredisi anlaşmasıdır.

▲ Yukarı dön

Değer Tarihi

Bir spot işlemin tamamlanması gereken tarihtir. Örneğin Londra için spot ticaret kapanış günü işlem gününü takip eden iki gündür ama bazen İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki farklı tatil günleri sebebiyle kapanış günü ayarlanabilir. Londra Metal Borsası Amerikan doları için değer tarihlerini yıllık olarak listeler.

▲ Yukarı dön

Değişken Marj

İleri tarihli piyasalarda, fiyat aksi yönde geliştiğinde bir yatırımcıdan takas evi tarafından günlük istenen ilave marjdır.

▲ Yukarı dön

Değiştirilebilir Vade

Kullanıcının her ikisi de aynı piyasa fiyatında olan bir vanilya satış opsiyonu satın aldığı ve karşılığında faal ve geçerli bir alış opsiyonu yazdığı opsiyon stratejisidir. Bir diğer varyasyonu, kullanıcının vanilya satış karşılığında opsiyona piyasa fiyatının altında sert bir alış yazdığı şeklidir.

▲ Yukarı dön

Delta Güvencesi

Pozisyonlarını yönetmek için opsiyon garantörlerinin ortaya koyduğu stratejidir. Delta, opsiyon katılımcıları tarafından kullanılan, pozisyonlarını korumak için ne kadar altın alacaklarını ya da satacaklarını bulmaya yarayan mekanizma ya da matematik formülüdür. Delta değişkeni, bir garantöre karşı uygulanan opsiyonun olasılığını ölçer yani opsiyon garantörüne kendini örtmek ya da nötr delta için ne kadar güvence alması gerektiğini anlatır.

Delta güvencesi, vade tarihi ya da piyasa ile anlaşılan fiyat farkları gibi spot piyasadaki değişiklikleri hesaba katarak hesaplanır.Delta değiştikçe garantör metal alır ya da satar.

▲ Yukarı dön

Dengelemek

(i) İleri tarihli piyasalarda, farklı teslim aylarına ait kontratların müteakip şekilde alınması ve satılmasıdır.

(ii) Opsiyonlarda, aynı vade tarihi ve aynı piyasa fiyatından alış ya da satış satınalma ya da satma şeklinde yapılan spekülatif stratejidir.

▲ Yukarı dön

Depo Makbuzu

Bir ileri tarihli kontrat karşılığı teslimat yapıldığında bir depo makbuzu düzenlenir. Bu makbuz, orada tutulan altının miktar ve saflığını belirtir.

▲ Yukarı dön

Destek

Teknik Analizde, geçici bir ortam yaratmak gayesiyle bile olsa yeni alıcıları teşvik eden fiyat düşüşü durumunda destek ortaya çıkar. Yani bir ayı piyasasında, alıcılar birden satıcılardan daha agresif olur.

▲ Yukarı dön

Devir

New York’taki COMEX netleştirme kurumunun, bir opsiyon yazıcıya, açıktaki bir opsiyonun işlem gördüğüne ve yazıcının anlaşmayı takiben uzun ya da kısa vadeli altın kontratı kalmadığına dair verdiği beyannamedir.

▲ Yukarı dön

Direnç

Teknik Analizde, direnç; önceden ciddi bir çöküş görmüş ve yükselmekte olan fiyat seviyesiyle beraber ortaya çıkan bariyer ya da tavandır. Diyelim altın önceki bir kaç hafta ya da ay ons başına 300$ın üstünde fiyat gördü ve sonra 260$ a düştü. 300$lık bariyer tekrar aşılana kadar satıcıların alıcılardan daha agresif davranacakları bir direnç mutlaka gözlenecektir.

▲ Yukarı dön

Doldur ya da Öldür Talimatı ( Fill or Kill Order -FOK)

Vadeli borsalarda ya sahadaki brokır aracılığıyla işlem yapılması gereken ya da iptal edilecek olan talimat türüdür.

▲ Yukarı dön

Dünya Altın Konseyi (World Gold Council -WGC)

Altına talebi arttırmak ve kamu ya da özel altın sahiplerinin mevcut ve potansiyel tavırlarına yön vermek amacıyla dünyanın büyük altın şirketleri tarafından kurulmuş ve fon ayrılmış uluslararası bir organizasyondur. WGC, mücevher imalatçılarına ve altının endüstriyel kullanıcılarına teknik destek de verir. Konseyin yayınları; çeyrek yıllık Altın Talep Trendleri, altınla ilgili toplumsal konular üzerine araştırma raporları, Altın Panosu ve Altın Teknolojisi adlı teknik dergiler ve altın mücevher imalatına yönelik kılavuz kitaplardır.

World Gold Council

45 Pall Mall

London SW1Y 5JG

United Kingdom

Tel.: +44 207 930 5171

Fax: +44 207 839 6561

E-mail: info@gold.org

Web: www.gold.org

▲ Yukarı dön

Egzotik Opsiyonlar

Basit kontratları aşan, daha karmaşık opsiyon stratejisi için kulllanılan terimdir.

▲ Yukarı dön

Eğilim Hattı

Teknik Analizde, fiyattaki yüksek ve düşük seviyeleri işaretleyerek yukarı ya da aşağı olan müşteri eğilimini ve direnç ve destek seviyelerini gösteren düz çizgi.

▲ Yukarı dön

Ekran Ticareti

Tacirler arasında direkt kontaktın olmadığı, ticaretin bilgisayar ekranları ve telefonlar vasıtasıyla yapıldığı ticaret şeklidir. ‘Ayaklı borsa’nın zıttıdır.

▲ Yukarı dön

Emtia Borsası (Commodity Exchange Inc. – COMEX)

Emtia Borsası (Commodity Exchange Inc.- COMEX) 1933 yılında New York’ta kuruldu. Kırk yıldan sonra Amerikalıların tekrar altın tutmalarına ilk defa izin verildiği 31 Aralık 1974te vadeli altın kontratlarının yürürlüğe konmasından sonra, COMEX lider vadeli altın ve opsiyon borsası haline geldi. Vadeli altın üzerine opsiyonlar ise 1982 de yürürlüğe kondu.

COMEX gümüş ticareti de yapmaktadır.

COMEX salonundaki hareketlilik

Kıymetli metaller hacmi, bütün diğer vadeli borsaların toplamından daha büyüktür ve Avrupa, Ortadoğu ve Doğu Asya’daki tacirleri COMEX kapanana kadar ofislerinde tutan dünya çapında bir katılımcı ilgisini çekmektedir. Bu özelliği COMEX’e başarısının ana sebebi olan rakipsiz bir likidite kazandırmaktadır. İşlem saatleri bunu yansıtır şekilde ayarlanmıştır ve borsa denizaşırı müşterileri için oldukça erken saatte açılmaktadır.

Vadeli ve opsiyon ayaklı borsa işlem saatleri:New York saatine göre 8.20 ile 13:30 arasıdır.

Mesai dışı vadeli işlemler de NYMEX ACCESS SM elektronik platformu vasıtasıyla Pazartesi-Cuma saat 18:00da başlamak suretiyle sonraki gün 17:15’e kadar yapılabilmektedir, Pazar günleri elektronik platform açılışı 18:00’dır. Tüm bu saatler New York saatine göredir.

1994 yılında COMEX, New York Borsası ( NYMEX) ile birleşmiş ve New York Borsasının resmi COMEX bölümü haline gelmiştir ancak her zaman COMEX olarak anılmaktadır.

COMEX Vadeli İşlemleri

COMEX vadeli altın kontratları 31 Aralık 1974 yılında yürürlüğe kondu.

COMEX vadeli altın kontratları, kontrat başına 100ons’dur.

Fiyatlar ons başına 10 sentin katları ya da kontrat başına 10$ olarak teklif edilir.

COMEX vadeli kontratları ilgili ay içinde ve takip eden iki ay için ve her Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık olarak 23 aylık süre için listelenir.

Haziran ve Aralık kontratları, hedgers ve spekülatörlere daha fazla işlem alternatifi sunabilmek için altmış aylık listeyle çıkar.

Vadeli kontrat işlemi yapmak için son gün, teslim ayının sondan üçüncü işgünüdür.

Teslimat, New York’taki borsa onaylı mudiler tarafından tanzim edilmiş, kayıtlı teminat makbuzları gereğince yapılır.

Teslim edilebilir altın; borsa onaylı bir rafineriden çıkma ve en az 995 saflıkta bir adet 100 ons’luk kalıp ya da üç tane kiloluk bar olmalıdır.

Borsanın genel hacmi, yıllık 8-9 milyon kontrattır. 1999’da 9.58 milyon kontrat işlem gördü.

Temmuz 2010 itibarıyla günlük Işlem hacmi ortalaması 195.110 kontrattır. 2009 yılı ortalaması 129.372 kontrattır.

COMEX günlük işlem hacmi 28 Temmuz 2010’da 424.316 kontratla rekorunu kaydetmiştir.

Açık faiz günlük olarak belirlenir ve teslim etme, teslim alma ya da nakde çevirme işlemi tamamlanmamış kontratların sayısını ifade eder. Açık faiz seviyesi, söz konusu işlem ayına ait nakit akışı ve aktivite yoğunluğunu gösteren önemli bir veridir.

COMEX Opsiyonları

COMEX’te vadeli altın için opsiyon 1982’de yürülüğe kondu.

Opsiyon, vade dolum zamanından önce, ibraz edilen fiyattan, vadeli altın kontratı satın alma ya da satma şansı verir. Kontrat bazı 100ons altındır.

İşlemler, kontrat aylarını takip eden en yakın altı ay; Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık içinde yapılır.

İlave kontrat ayları olan Ocak, Mart, Mayıs, Temmuz, Eylül ve Kasım ise iki ay sonrasına işlem şansı verir.

24 ay opsiyonu ise Haziran- Aralık dönemine eklenir.

Her opsiyon, vade dolum süresine kadar her zaman uygulanabilecek olan Amerikan opsiyonudur.

İşlem görmekte olan kontratın vadesi, teslim ayından önceki ayın ikinci Cuma’sıdır.

Opsiyon kontrat tarihinin ilk işlem gününde, her satış ve alış için 13 başlangıç fiyatı belirlenir Fiyat artışları, 500$ altı vadeli işlemler için 10$, 500-1000$ arasındaki vadeliler için 20$ dır. Vadeli kontratların fiyat hareketlerine göre fiyatlar arttırılır.

1990’larda yıllık işlem hacmi genelde 1-2 milyon kontrat iken, 1999’da 2.8 milyonu buldu.

COMEX Bölümü www.nymex.com

New York Borsası

One North End Avenue

World Financial Center

New York NY 10282 – 1101

Tel: +1 212 299 2000

Fax: +1 212 301 4700

▲ Yukarı dön

Eritmek

Altın spot fiyatından ya da altında işlem gören ve bu sebeple tükenmekte olan ya da talebi azalan sikkeler, tacirler tarafından eritilmek amacıyla, fiyatının yüzde 0.5 altında satınalınabilir.Bu işleme ‘eritme’ adı verilir.

▲ Yukarı dön

Fazlalık

İleri tarih ve Vadeli kontratlar, sonunda kontrat şartlarının yerine getirileceğine teminat mahiyetinde bir depozit marjı gerektiririler. Yatırımcının hesabında var olan söz konusu başlangıç marj’ının fazlasına denir.

▲ Yukarı dön

FB

Fiziksel Altın Borsası için kısaltma.

▲ Yukarı dön

Finansal Kiralama (Leasing)

Altının finansal kiralaması, 1990’ların daha sofistike altın piyasasında, özellikle vadeli ve türevsel işlemleri yapabilmek için gereken naktin provizyonu konusunda, önemi giderek artan bir yer edindi.

Finansal olarak kiralanmış altının ana kaynağı Merkez Bankalarıdır. 2001 yıl sonu itibarıyla ellerindeki mevduat ve repolarla, 80 tane merkez bankası, piyasaya aksi halde karşılığı olmayan, toplam 4650 ton altın sürmekteydi.Bir kıyaslama yapmak gerekirse gayri resmi kaynaklardan temin edilebilecek altın 500 tonun bile altında yani merkez bankaları aslında piyasanın nakit akışını sağlamakta.

Öte yandan, ellerindeki altını kiralamak suretiyle işletmek, merkez bankalarına, otuz yıldır dışında bırakıldıkları para piyasalarına tekrar girme şansı ve rezervleri ya da resmi satışları üzerine opsiyon yazma konusunda daha fazla fikir verdi. Ellerindeki altını kiralamak suretiyle kazandıkları karın tadını alan merkez bankaları artık nasıl daha fazla kar edeceklerinin peşindeler.

Merkez Bankası, altını madenciler adına, teslim tarihine kadar altın satışlarına karşılık tutarak, spekülatörlerin açık pozisyonlarını sigortalayarak, külçe al-satçılarının konsinye mallarını destekleyerek ve en basit anlamda mücevher imalatçılarına ihtiyaç duydukları metali sağlayarak ister altın borçlanması isterse vadeli ya da opsiyonlu işlemler gibi pek çok piyasa işlemine nakit akışı sağlamaktadır.

Büyük bir merkez bankası satışının söz konusu olduğu ve elindeki altın siparişlerine karşılık ödünç altın talep ettiği durumlar dışında, imalatçı güvenceleri çoğu zaman piyasadaki nakit ihtiyacının üçte ikisini karşılamaktadır.

Öncelikle, finansal kiralama , daha çok gelişmekte olan ülkelerin merkez bankaları tarafından, karşılığında altın beklentisiyle hayata geçirilmiştir.Bu trende daha sonra Avusturya, Belçika, Hollanda, Almanya ve İngiltere gibi büyük Avrupa Merkez Bankaları da katıldı. Hatta İsviçre Ulusal Bankası bile katıldı. 1995-1999 yılları arasındaki finansal kiralamaların 60%ı Avrupa Merkez Bankalarınca gerçekleştirildi.

15 Avrupa Merkez Bankasının 1999 kabul ettiği Washington Antlaşması gereğince , diğer bazı konuların yanısıra daha fazla finansal kiralama yapacaklarına dair verdikleri beyanlar, altının lease oranlarında kayda değer bir etki bıraktı ve söz konusu oran aniden 10% seviyesinden daha makul bir seviye olan ½%-1 ½% seviyesine geriledi. Bu gelişme, kiralanan merkez bankası altının, altın piyasasına girişinin açık göstergesi olarak kabul edilebilir. Her ne kadar dünyanın resmi altın stoğunun 15%inden azı halihazırda kiralanmış durumda bile olsa, Washington Anlaşması’na rağmen Amerika gibi diğer büyük altın sahiplerinin leasing piyasasına giriş konusundaki çekingenlikleri, merkez bankalarının nakit akışının her zaman hazır olacağına dair beklentiler üzerinde bir soru işareti oluşturdu. Diğer yandan, pek çok merkez bankası repoları durdurmak ve mevcut mevduatlarını azaltmak konusunda tereddütlü davranıyordu. Bunun sonucunda altın lease oranlarında bir artıştan ziyade, 2001 yılından 2002 ilk yarısına kadarki süreçte tedarikçilerin güvence pozisyonlarında ( hedge positions ) bir gerileme gözlendi.

▲ Yukarı dön

Fiyat Arttırma

Bir altın sikke, külçe ya da mücevher için perakende müşterisi tarafından spot fiyat üzerinden ödenen prim ya da acyodur.

▲ Yukarı dön

Fiyat Dalgalanması

Altın fiyatının günden güne sergilediği değişim oranı iki alanda önemlidir;

(i) opsiyonlarda, bir opsiyonun prim maliyetinin hesaplanmasında kullanılan Black-Scholes formülündeki faktörlerden biridir.

(ii) teknik analizde, grafiklerdeki hareket göstergelerinin temelidir. Fiyat dalgalanması spekülatif aktiviteyi teşvik eder ve işlem yoğunluğunu genel olarak arttırır.

▲ Yukarı dön

Fiziksel Borsası (Exchange for Physicals -EFP)

Vadeli bir kontratın, vadesinden çok önce fiziksel ya da spot altınla değiştirildiği, sıradan bir vadeli piyasa işlemidir. Aracıların, özellikle COMEX aktif ayında Londra spot fiyatına karşı teklif ve talepte bulundukları hareketli bir EFP piyasası vardır.

Tacirlerin, ön alış ya da satış yapmadan mevcut pozisyonlarını farklı piyasalara uyarlayabilcekleri yani net pozisyonlarını değiştirmeyecekleri şekilde profesyonel piyasalarda kullanılan bir araçtır. EFP, aynı zamanda başlıbaşına bir işlem enstrümanıdır.

▲ Yukarı dön

Fiziksel Metal

İleri tarihli, opsiyon ve loco Londra gibi kağıt üzerindeki işlemlerin aksine külçe halinde satınalınan ve teslim edilen altına fiziksel ya da asıl metal adı verilir.

▲ Yukarı dön

Gamma

Mevcut bir opsiyon pozisyonunun deltasının, ölçülmüş değişim oranıdır.

▲ Yukarı dön

Geçiş

İleri tarihli piyasalarda, açık bir pozisyonun nakte çevrilmesi ve daha uzak bir teslim tarihi için benzer bir pozisyonun yeniden yapılandırılmasıdır. ‘yuvarlama’ olarak da bilinir.

▲ Yukarı dön

Geçmişe dönük opsiyon

Uygulama fiyatı ile opsiyonun geri ödemesinin, opsiyonun vade tarihinde parada olmasına ya da opsiyon ömrünün bir bölümünde anlaşılan fiyatın yakalanmamış olmasına bağlı değişen, tarihe bağlı opsiyon türüdür.

▲ Yukarı dön

Geri Alma

Piyasada spot ya da en yakın fiyatın, vadeli fiyat primine denk olduğu durumlarda ya da en yakın vadeli fiyatın uzak vadeli fiyatı aştığı durumlarda ortaya çıkan durumdur. Bu duruma altın piyasasında oldukça nadir rastlanır ve nakit sıkıntısı olduğu durumlara özgüdür.

▲ Yukarı dön

GOFO

1989 Temmuz’undan beri, oniki piyasa yapıcı Reuters’teki GOFO sayfasında altın kredi oranlarını sunmaktadır. Sabah saat 10’da, piyasaya otomatik bir LIBOR yani ortalama verilir (LIBOR-London Interbank Offered Rate- Londra Bankalararası Önerilen Oran ).1997 yılında Reuters’a, mantiksal bilgiler vererek kullanıcıya oranları grafik gibi diğer uygulamalarda da kullanma imkanı sağlayan ikinci bir GOFO sayfası eklendi. Reuters LBMA07de iştirakçi kodlarının tamamını bulabilirsiniz.

▲ Yukarı dön

Gündüz Taciri

Vadeli işlemler piyasasında, pozisyon alan ama günlük işlem bitişinden önce nakte çevirerek geceboyu pozisyon tutmayan kısa vadeli spekülatörlerdir.

▲ Yukarı dön

Güvence ( hedge ) Fonları

Hedge fonları ya da yönetilen vadeli fonlar, günümüz altın piyasasının öncü kuvvetidir. Boğa piyasasındaki altın toplamda 500 milyon USD lik yeriyle 1970’lerde hala daha bebekti. 1990’lara gelindiğinde ise en az 25 milyar doları bulmuştu. Ama özellikle tezgah üstü piyasada pek çok türev enstrümanı da bu cironun içinde söz konusuydu. Sunulan kaldıraç oranı da güvence fonlarının önemini arttırdı. Fonlar dünya üzerindeki pek çok piyasada pek çok şeyin ticaretinin yapılmasını mümkün kılar. Hele bir de tek bir emtia ya da para birimi üzerinden yapılabildiklerinde hedeflerinin ne kadar büyük olacağı anlaşılabilir. Quantum Fon’undan George Soros, 1993 yılında altın fiyatını 350 $dan 400$a taşımasıyla ünlenmiştir. Aynı şekilde, fonlar, 1997 ortalarında olduğu gibi fiyatları aşağı çekerek, büyük miktarda kısa vadeli pozisyon inşa edebilirler. Tezgah üstü opsiyon piyasasındaki genişleme, operasyonları iptal edildiği için fonlara kaydadeğer yardım sağladı. Oysa COMEX gibi bir borsada, pozisyonlarının büyüklüğü kısa sürede şeffaf hale gelebilirdi ( ama bu onların borsayı fiyat etkisi yaratmak için kullanmalarının önüne geçmedi ). Comex, pozisyon sınırını 6000 kontratla ( 600.000 ons ) sınırlayarak fonların önemini azalttı. Daha büyük pozisyonları borsanın isteğine bağlı tuttu. COMEX, fonların ve opsiyonların güçlü kullanıcılarındandır ve bu konudaki kararlarını, genelde belli bir emtia, para birimi ya da finansal vadeye çok hızlı giriş ve çıkış üzerine programlanmış matematiksel modeller üzerine dayandırmaktadır.

▲ Yukarı dön

Güvence / Güvence Alma (Hedge/Hedging)

Birbirini dengeleyen ve ani fiyat hareketlerine karşı güvence sağlayan kontratlara girerek yapılan fiyat riski stratejisidir; ileri tarihli, vadeli ve opsiyon satışlarının ana sebebi bu tip güvence ihtiyacıdır. Fiyat düşüşüne karşı sonraki üretimlerini satışa çıkartan ya da satışa opsiyon yazan madencilik firmaları ya da fiyat artışına karşı, altı ay sonra ihtiyaç duyacağı altın için vadeli kontrata girip alış yazan üreticiler tarafından kullanılabilir. Güvence/ Hedging, kısaca piyasadaki değişken rüzgara karşı korumaya dair yapılan finansal mühendislik çalışmasıdır.

1990’larda vadeli ve opsiyon piyasalarında kullanılan Hedging teknikleri son derece karmaşıktı ancak Eylül 1999’da altın fiyatının, Avrupa Merkez Bankalarının Altın Anlaşmasını takiben, beklentilerinin aksine artması sonucu bir grup güvence almış şirket zor durumda kaldı. Bu gelişmeden, Gana’lı Ashanti Goldfields ve Kanadalı Cambior özellikle ciddi şekilde etkilendi. Ashanti’nin marj gerekleri sahip oldukları naktin çok üstüne çıktı, Cambior ise çeyrek yıl üretimlerinden daha fazla fiziksel teslimat talebiyle karşılaştı. Her iki firma felaketten kıl payı kurtuldular ama pahalı bedel ödediler. Diğer üreticiler bu iki örneği dikkate alıp kendi güvence modellerini daha basit hatlarda yeniden yapılandırdılar ve hep birlikte önceki hedge sisteminden çıktılar.

▲ Yukarı dön

Hacim

COMEX ya da TOCOM gibi ileri tarihli borsalarda, her işlem gününde gerçekleşen kontrat sayısını dolayısıyla piyasanın genel havasını ifade eder. Belirli bir gün ya da aydaki yüksek hacim, ekstra spekülatif ya da hedging hareketini arttırır. Örneğin 1996da, COMEX’in günlük işlem hacmi 35.278 kontrattı ancak aynı yılın Ocak ayında, altın fiyatının altı yılın en yüksek seviyesine çıkmasıyla, 414.80 USD değerinde 115,736 kontratın bir günde yapıldığı oldu ve o ay için COMEX günlük işlem ortalaması 62,942 olarak kaydedildi.

Yıllık hacimler de altına olan ilginin sağlam göstergeleridir. 1987 yılında COMEX’te 10.2 milyon kontrat işlem gördü ancak 1992 yılında ancak 6 milyon kontrat tamamlandı. Ocak 1996daki altın hareketiyle yıllık toplam 8.9 milyon kontrat olarak gerçekleşti. 1997-1999 arası dönemde, piyasanın yaşadığı altın sıkıntısı sebebiyle ciro düşüktü. Bu yılların herbirinde, New York Borsasında 9 milyon ve üstü kontrat işlem görüyordu. 2000 yılında ise altına olan spekülatif ilginin azalmasıyla COMEX hacmi ancak 6.6 milyon kontrat olarak gerçekleşti. Her ne kadar daha büyük olan ayaklı borsa hacimleri istatistik olarak tutulamıyorsa da, COMEX opsiyonlarının hacmi de, piyasa hareketliliğinin başka bir göstergesidir.

▲ Yukarı dön

Hareket Ortalaması

Teknik analizde, altın fiyatının günlük hareketlerinden yola çıkarak haftalık, aylık hatta yıllık bazda fiyat hareketini bir grafiğe dökerken kullanılan anahtarlardan biridir. Pek çok analist, hem üç aylık hem de yıllık haraket ortalamasına yer verir. Hareket ortalamasının günlük grafiğin altında kalması ya da üstüne çıkması satış ya da alış sinyalini beraberinde getirir.

▲ Yukarı dön

Hedging Oranı

Bir opsiyon, emtia ya da varlığın, anlaşılan fiyatın hareketliliğe karşı duyarlılığını ortadan kaldırmak için ihtiyaç duyduğu orandır.

▲ Yukarı dön

Hızlandırılmış Arz

Metalin daha ziyade bir madencilik şirketinin vadeli satışı sonucu, fiziksel imalatından önce piyasaya girişini anlatmak için ortaya çıkmış bir tanımdır.

▲ Yukarı dön

Hızlı Satınalma

Altın fiyatının, yeni fiyatı destekleyecek geçerli bir destek olmamasına rağmen çok fazla ve çok hızlı yükseldiği piyasadır. Hızlısatış’ın zıttıdır.

▲ Yukarı dön

Hızlı Satış

Muhtemelen beklenen bir zararda-dur satış sebebiyle, altın fiyatının çok fazla ve çok hızlı düştüğü ve bir süre sonra önce sabitlenip sonra da eski daha gerçekçi seviyelere döneceği beklenen piyasadır. Hızlı satınalma’nın zıttıdır.

▲ Yukarı dön

Hisse/Fark

(i) Bir piyasa yapıcının talep ettiği ile teklif aldığı fiyat arasındaki farktır.

(ii) İleri tarihli piyasalarda, yatırımcı bir teslimat ayı için uzun gider ( ileri tarihli kontrat alır) ve riskini eşitlemek için başka bir teslimat ayı için kısa gider ( ileri tarihli kontrat satar) . Zira bu şekilde başlangıç marjı daha düşük olacaktır.’ Teslimat-içi fark’ ya da ‘desteklemek’ olarak da bilinir.

(iii) Opsiyonlarda, hisse demek alış ve satış mevduatları anlamına gelir. ‘Hisse talimatı’ aynı tip olan ama farklı vade tarihleri ve piyasa fiyatlarına sahip opsiyonların alınması satılması demektir.

▲ Yukarı dön

Hurda

Geri dönüşüm için bir rafineri ya da üreticiye geri gönderilen altın için kullanılan genel tabirdir. İkincil metal olarak da bilinir. Hurda, ani fiyat artışı zamanlarında altın tedariğinde önemli bir unsur olabilir. 2001 yılında üretilmiş eski altın hurdasından elde edilen tedarik yaklaşık 706 tondur. Bu o yıl için piyasanın tüm altın tedariğinin 18½sine tekabül eder. Rafineriler hurdayı yedi kategoriye böler;

Endüstriyel Hurda: elektroform verme, baskılı devir panoları ve elektrik bağlantıları gibi endüstriyel kaplama işlemi kalıntılarıdır.

Tescilli hurda: onaylı bir eritme evinin tescilini taşıyan altın mücevherlerdir.

Temiz Hurda: başka metallerle karıştırılmamış, anında tekrar eritilebilen ve yarı-üretim ürünleri haline getirilebilen altın alaşımları parçalarıdır.

Lemel: lehim, doldurucu ya da mücevher fabrikasından çıkma diğer metalleri içeren temiz olmayan hurda karışımlarıdır.

Süprüntüler: aslında mücevher imalathanesinden süpürülen maddelerdir ama genel olarak en küçük hurda parçalarıdır.

Cila: cila maddeleri, fırça ve temizleme bezleri üzerinde kalan cilayla karışmış altın parçacıklarıdır.

Mücevher imalatı envanterine has ana malzemenin bir parçası olduğundan bu tip hurdalar genellikle işlem hurdası olarak tabir edilir. Genelde bu miktar sabittir. Altın piyasası için önemli olan, belirli bir ülkeden ( 1994 yılında Türkiye’de olduğu gibi) endişe sebebiyle, ekonomik güvensizlik ya da sadece fiyatın çok yükselmesi sebebiyle yapılan ani satışlar durumunda piyasaya sağladığı ilave tedariktir. 1974, 1980, 1986 ve 1990 yıllarında altın fiyatındaki keskin artışlar, özellikle tasfiye ve Orta Doğu ve Asya’daki toptancı stoklarındaki azalma vasıtasıyla, piyasaya kayda değer miktarda hurda girişinden kaynaklanmıştır. Her ne kadar bu hurdanın çoğu uluslararası rafinerilere geri gönderilmediyse de, yerel olarak eritilebildiğinden ve mücevher imalatında tekrar kolayca kullanılabilidiğinden altına talep üzerinde ciddi bir etki bırakmıştır. Bu şekilde uluslararası piyasa fiyatından altın ithaline gerek kalmamıştır. Bazı özel ekonomik durumlarda, Mısır ve Arjantin gibi milletler, mücevher imalatı için sadece hurdaya güvenmiştir. Böyle bir durum özellikle 1998 yılında fazlasıyla gözlendi, o yıl ekonomik kriz Doğu Asya’yı etkilediğinde, bölge yüzlerce ton hurda dönüşüne sahne oldu ve bir süreliğine uluslararası piyasada tek altın kaynağı görevini gördü. Hindistan, Suudi Arabistan gibi ülkelerde, yeni yerine eski mücevhere gösterilen ilgi yerel altın tedariğinin çoğunluğunu oluşturmaktadır. Suudi Arabistan’da yıllık mücevher imalatının 40½ı yerel hurdadan imal edilmektedir. Avrupa’da da sikke eritmesinden elde edilen altın, genel kaynağın büyük kısmını oluşturmaktadır.

Hurda eğer fiyat çok hızlı yükselirse birkaç gün içinde bile temin edilebilir ve bu yükselişi yavaşlatabilir. Burada sınırlayıcı unsur, bir anda getirilen metal talebi ile başa çıkmaya çalışan rafinerinin kapasitesidir. Hurda eğer uygun şekilde analiz edilemezse, peşin ödeme yapıldığı için, satınalmalar nakit akışındaki sıkıntı sebebiyle yavaşlayabilir. Özellikle 1980 yılında, rafineriler eritme ve ödeme konusunda daha hızlı olsalardı çok daha fazla hurda girişi söz konusu olabilirdi. .

▲ Yukarı dön

İkili Opsiyon

Düzenli bir gelir getiren standart bir opsiyonun aksine, ikili opsiyon; kazancı, anlaşılan fiyatın öngörülen koşulları ne kadar karşılayıp karşılamadığına göre değişiklik gösteren opsiyon türüdür. İkili opsiyonlar, tarihe-bağlı ya da tarihten bağımsız olmak üzere iki türlü olabilir.

▲ Yukarı dön

İkincil Değer

Esas değerinden daha düşük olan opsiyon fiyatıdır. Para-dışı opsiyonların primi ikincil değerdir. Zaman Değeri olarak da tabir edilir.

▲ Yukarı dön

İleri Ay

Vade ayı uzun zaman sonra olan vadeli altın kontratıdır. Örneğin Kasım 2000 için vade, aktif ya da en yakın ay olan Aralık 2000 değil, ileri ay olan Aralık 2001’dir.

▲ Yukarı dön

İptal Edilene Kadar Uygun( Good Till Cancelled -GTC)

Bir brokır ya da tacire verilen ve doldurulana ( doğru fiyatı bulduğunda ) ya da iptal edilene kadar tutulması gereken talimattır.

▲ Yukarı dön

İstifleme

Bireysel sahipler tarafından alınan ve ekonomik kriz, işgal ya politik bir uygunsuzluk durumuna karşı tedbir olarak evlerde tutulmak üzere satın alınan fiziksel altını tariff eder. Bu tip istiflemeye özellikle Fransa’da 1980 yılında Napolyon sikkeleri ve kilo külçeleri halinde başvurulmuş olup, istiflenen altın miktarı nerdeyse 6000 tonu aşmıştı. Sikke birikimi özellikle Belçika, İtalya, Batı Almanya ve Yunanistan’da rağbet görüyordu. Daha etkili güvenlik ve ekonomik rehafla Avrupa istiflemesi 1980’lerde düşüşe geçerken 1990’larda Fransa’da düzenli bir şekilde devam etti.

İstifleme, 1980’lerde özellikle Brezilya, Orta Doğu ( özellikle Ymene ve Suudi Arabistan), Güneydoğu Asya ve Japonya’da yaygındı. Endonezya gibi Asya ülkelerinde sosyal sınıf olarak daha alt kısımda olan gruplar istiflemeyi evrensel bir güvence olarak değerlendirdiler.

Bireysel külçe istiflemesi 1990’larda yıllık altın cirosunun 200-300 tonu olarak seyrediyordu ve ani fiyat artışlarında tatmin edici bir kar sağlıyorlardı. Bugünün bazı yatırımcıları ise diğer yatırımlar için, istiflenen altının satışını iyi bir şans olarak değerlendiriyor.

▲ Yukarı dön

İşlem Seansı

COMEX, Çin Altın ve Gümüş Değiş Tokuş Topluluğu ve TOCOM gibi ileri tarihli ve opsiyon borsalarında düzenlenmiş işlem saatlerine verilen addır.

▲ Yukarı dön

İşlem Sınırı

(i) İleri tarihli piyasalarda, tek bir işlem seansı içerisinde izin verilen maksimum fiyat değişikliğidir.

(ii) Altın gibi tek bir emtia için tek bir spekülatör tarafından tek bir işlem seansı içerisinde yapılmasına izin verilen maksimum ileri tarihli kontrat adedidir.

▲ Yukarı dön

Japon- TOCOM

Tokyo Emtia Borsası (The Tokyo Commodity Exchange -Tokyo Kogyohin Torihikijo) ya da TOCOM, 1 Kasım 1984 te Tokyo Altın Borsası ile Tokyo Kauçuk Borsası ve Tokyo Tekstil Emtiaları Borsasının birleşmesiyle kurulmuştur. Tokyo Altın Borsası tarafından Mart 1982de piyasaya sürülmüş, yen olarak fiyatlandırılmış altın ileri tarihli kontratlarını devralmıştır.

1 kiloluk altın külçesi

Kontrat: 999.9 saflıkta 1 kilo altın

Fiyat: yen/gram

Teslim Ayı: tek sayılı ve çift sayılı bir ayı takip eden ilk tek sayılı ay içerisinde yapılan bir işlemi takip eden oniki aylık dönem içindeki tek sayılı ayların her biridir.

Son gün Mevcut ayın son işlem günü, teslim gününden önceki üçüncü işgünüdür.Teslim günü kontrat yaının sonudur.

Fiyat çağrıları: işlem günü içerisinde altı fiyat çağrısı yapılır; 9:10, 10:30, 11:30, 13:10, 14:30 ve 15:45.

Tokyo Commodity Exchange (TOCOM)

10-8 Nihonbashi Horidome-cho, 1-chome

Chuo-Ku

Tokyo 103-0012

Japan

Tel.: +81 3 3661 9191

Fax: +81 3 3661 7568

E-mail: int-aff@tocom.or.jp

Web: www.tocom.or.jp

▲ Yukarı dön

Kaldıraç

Hem vadeli hem opsiyon piyasasında alıcının çok güçlü finansal kuvveti ya da kaldıraçı vardır çünkü sadece ufak bir başlangıç marjı ödeyerek kontratını sigortalamış olur. Vadeli işlemlerde başlangıç marjı yüzde 10’un altında, opsiyon işlemlerinde ise prim anlaşılan altın değerinin bir kesiridir. Bu sebeple alıcıların, tüm maliyeti karşılamak gibi büyük yatırımlar harcamaları gerekmez.

▲ Yukarı dön

Kalıp

1) Altın, bazı ülkelere has farklılık gösteren pek çok farklı kalıp halinde satılabilir. Ağırlıkları her zaman troy ons ya da gram cinsinden telaffuz edilir. Ancak uluslararası geçerlilik ya da teslimat için Londra Metal Borsası Birliği ya da vadeli borsa standartlarına uygun olmalı ve piyasada kabul edilen rafineri, analist ya da eritme evinin logosunu taşımalıdır.

1 gramdan 400ons’a kadar altın kalıpları

Uluslararası piyasada kullanılan kalıplar, 995 ya da 999.9 saflıkta, 400 troy ons (12.5 kg) ya da 1kg (32.15 troy ons) ağırlığındaki uygun kalıplardır. Amerika vadeli borsası teslimat için genellikle 100 troy onsluk kalıpları tercih eder. Diğer onaylı kalıplar arasında; 1.2 troy ons ya da 37.3 gr ağırlığındaki Tael (Hong Kong), 3.75 troy ons ya da 116.6 gr ağırlığındaki 10 Tolas (Hindistan Yarımadası/Arap Körfezi) ve 0.47 troy ons ya da 15.4 gr ağırlığındaki Baht (Tayland) bulunur. Ağırlıkları 1 ile 500 gr arasında değişen ince bisküvi ve külçeler de piyasada mevcuttur. Bunların çoğu Fortuna gibi özel marka ve tasarımlardır.

2) Piyasanın durgun olduğu dönemde ortaya sürülen yatırımcı katılımıdır.

▲ Yukarı dön

Kapanış Vuruşu

Altındaki yakın zaman fiyat dalgalanmaları dahilinde alış ya da satış yönünde olan kapanış talimatıdır.

▲ Yukarı dön

Kappa

Anlaşılan bir emtia ya da varlık fiyatındaki dalgalanmaya karşı opsiyon priminin hassaslığıdır. Vega ya da Lambda olarak da bilinir.

▲ Yukarı dön

Karat

Altının saflığı, her bine düşen ons sayısı yani inceliği ya da karat ( Amerika Birleşik Devletleri) cinsinden tarif edilir.Kelimenin kökü Yunanca karation, İtalyanca carato, Arapça qirat olup hepsi aynı anlama yani keçiboynuzu ağacının meyvesi anlamına gelmektedir; Keçiboynuzu tohumu, oryantal pazarlarda terazileri dengelemek için kullanılırdı. Saf altın yumuşak ve yıpranmaya müsait olduğundan, sertlik için her zaman başka metallerle alaşması gerekmektedir. Altının oranı karat ölçeğine göre tarif edilir. Saf altın 24 karattır ( 1000 incelikte ).

Mücevherdeki altın oranı ülkeden ülkeye değişiklik gösterir ve sadece gümrük kuralları değil kanunla korunur. Düşük karatın cazibesinin altında, alaşımdaki diğer metallerin oranına bağlı olarak yeşilden kırmızıya beyaz altına kadar pek çok renk alternatifi sunabilmesi yatar. Sertlik, direnç ve aşınmaya karşı direnci karat düştükçe artar. Her bir mücevher üzerine basılan karat geçerliliği resmi damgalama sistemiyle yapılır. Elmas için tamamen farklı bir karat ölçeği kullanılır.

▲ Yukarı dön

Karmaşık Seçici

Seçici opsiyonuna benzer ancak gerek satış/alış piyasa fiyatı gerekse satış/alış vadesi eşit olmayan opsiyon türüdür.

▲ Yukarı dön

Kayıpta Dur

Fiyat belli bir seviyeye çıktığında, daha fazla kaybı önlemek için, aracı ya da komisyon evine uzun bir pozisyonu nakte çevirme ya da kısa pozisyonu kapama yönünde verilen müşteri talimatıdır. Piyasa çok dalgalı ise fiyat, belirlenen seviyeden hızla düşebileceğinden talimatın yerine getirilme garantisi yoktur.

▲ Yukarı dön

Kazanç ya da Hiçbirşey Opsiyonu

Vade tarihi öncesinde anlaşılan fiyatın piyasa fiyatının altında ( alış durumunda ) ya da üstünde ( satış durumunda ) olduğu durumlarda fark ödemeyen, tarihten bağımsız egzotik opsiyonlardır. Bu opsiyonda ödenen opsiyon anlaşılan opsiyondur. Çift taraflı bir opsiyon olup, geri ödemesinde herşey ya da hiçbirşey yapısına sahiptir.

▲ Yukarı dön

Kelebek

Opsiyonlarda, fiyatın daha dar bir zeminde dalgalanması beklendiğinde kullanılabilen güvence ( hedge ) stratejisidir.

Daha yüksek bir işlem fiyatı olan opsiyonla düşük fiyatlı opsiyon alımına karşılık iki benzer opsiyonun satışından ibarettir. Bütün opsiyonların aynı tip, emtia ve vade tarihine sahip olması gerekir.

▲ Yukarı dön

Kesilmiş Kalıplar

20gr yada daha az olan en küçük altın kalıpları, artık alçı kalıplar halinde değil aynı sikke yapımında kullanılan metod kullanılarak rulo şeritlerden kesilir. Kesilmiş kalıplar ya da Amerika Birleşik Devletleri’ndeki adıyla ‘gofret’lerin bitiş cilaları çok iyidir.

▲ Yukarı dön

Kısa Dalgalanma

Satış ya da alış opsiyonunun garantör ya da yazıcısı olmak anlamına gelir. Uzun dalgalanma’nın zıttıdır.

▲ Yukarı dön

Kısa/ Kısa Örtü/ Kısa Pozisyon/ Kısa Satış

Bir satış sonucu oluşan açık pozisyon kısa pozisyon olarak bilinir. Tacir ya da spekülator fiyatın düşeceğini düşünerek düşük fiyattan satın alıp kar etmek ister ve söz konusu satışı gerçekleştirir.Örneğin fiyatın 280$a düşeceğini dolayısıyla pozisyonunu kapatabileceğini düşünerek 300$dan satış yapar.

Kısa pozisyonlar düzenli satış getireceğinden fiyatı düşürebilir. Ama kısa pozisyona girmek, fiyatın yükselmesi durumunda hem kişiyi hem de piyasayı güç duruma sokabilir. Kısa pozisyonlar çok fazla olursa ( ki bazı tacirlerin 1-1 ½ milyon ons’a kadar kısa oldukları gözlenmiştir) fiyattaki ani artış onları pozisyonlarını kapatmaya zorlayabilir. Pozisyon kapatmak için böylesi bir çabaya ‘kısa sıkma’ ya da ‘kısa örtü’ denir ve fiyat yükselirken bu eğilim azalır.

Opsiyonlarda, bir satışın garantör ya da yazıcısı potansiyel olarak kısa pozisyondadır zira altın teslimatı için aranabilir ve doğal olarak pozisyonunu delta hedge etmelidir.

▲ Yukarı dön

Kıtalararası Borsa (Intercontinental Exchange -ICE)

Dünyanın lider 600 tane enerji ve metal taciri, brokırı ve bankacısı tarafından kullanılan elektronik emtia piyasasıdır. 2000 yılında kurulmuş olup, merkezi Atlanta Georgia’dadır. Amerikalı ve Avrupalı finans kuruluşları ile enerji ve doğal kaynak firmaları tarafından kurulmuştur. Altın ve gümüş için spot, vadeli ve opsiyon işlemleri 24 Ağustos 2000de başlamıştır. Borsanın elektronik platformu, dünya çapında 8500 bilgisayarda kuruludur ve tacirler gün boyu 600den fazla emtia ve türevsel kontrat tipleri için sisteme bağlı kalırlar. Rafine yağdan, doğal gaza, güç, kömür, emisyonlar ve havadan kıymetli metallere kadar her türlü emtianın ticareti mümkündür. Kontratlar fiziksel teslimatın yanısıra finansal takas, fark ve opsiyonları içerir, sabit ya da dalgalı fiyat endeksleri sunar.

Intercontinental Exchange (ICE)

2100 River Edge Parkway, 4th Floor

Atlanta, Georgia 30328

USA

Tel.: +1 770.933.9522

Web: www.intercontinentalexchange.com

▲ Yukarı dön

Kıymet üzerinden alınan vergi

Altın ya da altın ürününün öngörülen kıymeti üzerinden hesaplanan gümrük, sigorta ve saklama maliyetlerine karşılık olan vergisidir.

▲ Yukarı dön

Kiloluk Külçe

Daha çok Orta Doğu ve Güneydoğu Asya’da ticareti yapılan 1 kilogramlık saf altın külçesidir. 995 saflıkta bir külçe altın Türkiye’de, 31.990 troy ons, 999luk bir külçe ise 32.119 troy ons ve 999.9 saflıktaki külçe 32.148 troy ons’tur.

▲ Yukarı dön

Konsinye Hisseleri

Müşterisi başka bir aracı ya da üretici olan banka ya da külçe aracısı tarafından, stoğun bitmesi durumunda, mevcut fiyattan ödeme garantisi olarak ortaya konan altın kalıplarıdır. Bazı durumlarda ise kısmi üretilmiş belli karatlı altın ürünleridir.

Konsinye Hisseler sistemi, hem yerel hem uluslararası alanda kullanılır. Yerel anlamda, bir külçe aracısı ya da kısmi üreticisi, ihtiyaç duyduklarında altın alan ve bu şekilde kendi envanterlerini az tutan birkaç yerel mücevher üreticisiyle beraber konsinye hisseler ortaya sürebilir. Uluslararası durumda ise, banka ve külçe evleri, Dubai, Singapur ya da Hong Kong gibi müşterilerine ihtiyaç duydukları anda altın tedariği yapan yerel piyasalardaki bankalarla beraber konsinye külçe hisselerini saklı tutarlar. Dubai’de kalıplar, depolar tarafından, sabit olmayan yani fiyatlandırılmamış şekilde piyasaya sürülebilir. Konsinye hisse gerekirse tekrar tamamlanır. Uygulamada, aracıya, aslında zaten sahibi olduğu ve pek çok merkezde anında teslimatı yapılabilecek altına sahip olma şansı verir. Konsinye hisse bir nevi kişinin sahip olduğu güvenli pozisyondur.

▲ Yukarı dön

Kontrat

Vadeli altın ve opsiyon borsasında, belirlenmiş bir tarihte belli bir fiyattan belli bir miktarda altın almak ya da satmak için kanuni bağlayıcılığı olan anlaşmadır. Bu sebeple örneğin bir COMEX kontratı, altı anlaşma ayından herhangi birinde teslim edilmek üzere 995 saflıkta 100 ons altın anlamına gelir.

▲ Yukarı dön

Kontrat Ayı

Bir vadeli kontratın, önceden nakte çevrilmediyse, teslime hazır olduğu aydır. COMEX te belirlenmiş aylar Şubat, Nisan, Ağustos, Ekim ve Aralık’tır.

▲ Yukarı dön

Köşe

Mevcut tüm emtia ve hisse tedariğini satın almak suretiyle diğer alıcıları suni bir yüksek fiyatla kendilerine çekmek için, bir kişi ya da grup tarafından yapılan spekülatif işlemdir. Altında, tedariğin çeşitliliği ve oldukça bereketli hisselerin varlığından ötürü ‘köşe işlemi’ mümkün değildir.

Gümüşte, tarihteki ilk köşe işlemi 1717’de altına karşı gümüşün fazla değerlendirilmesi olarak yapılmış sonucunda yalnışlığı ortaya çıkmıştır. 1912 yılında Hindistan’da spekülatör Chunil Saraya da gümüşte köşe yapmaya çalışmıştır. Daha yakın zamanda 1979-80’de Hunt Brothers ve Ortaklarının girişimleri de başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

Altında uluslararası köşeye kalkışılmış ve yüksek fiyatların büyük miktarda hisseye dikkat çekmesi sebebiyle imkansızlaşmıştır. Köşe’ye benzer ama daha yumuşak bir girişim olarak vadeli piyasalardaki ‘sıkıştırma’ hareketini düşünebiliriz.

▲ Yukarı dön

Kredi Ödemesi

Altın kredilerinin finansmanı için kullanılan altının, genellikle spot piyasaya ya da vadeli kontrat teslimatına karşılık satışı sonucu nakte çevrildiği mekanizmaya verilen addır.

▲ Yukarı dön

Külçe

Külçe ( bullion )kelimesi Fransızca’daki boullion yani kaynama kelimesinden türemiş olup, aslında ‘darphane’ ya da ‘eritme evi’ anlamına gelir. Ancak sonraları rafine edilmiş altın ya da gümüş kalıp ya da külçeleri ifade etmek için kullanılmaya başlanmıştır. Bu sebeple, İngiltere Bankasının Külçe Ofisi onsekizinci yüzyılda Londra piyasasındaki altın ticareti için kesişme yolu olmuş, işlem yapanlar kendilerini külçe bankası olarak adledmişlerdir. Her ne kadar aslında külçe altını ifade etmek için kullanılsa da , külçe sikkelerinin de adı olmuştur.

▲ Yukarı dön

Külçe ( ingot)

Orjinali eski İngilzce’deki metalin alçı kalıba dökülmesi tabirinden gelir. Ingot alçı kalıba dökülmüş metaldir. Altın için kullanıldığında, kalıplanmış, standart uygun teslimat külçesi anlamına gelir. Ticareti yapılabilen her külçe için günümüzde kullanılmaktadır.

▲ Yukarı dön

Külçe Bankaları

Piyasadaki altın ( ve gümüş ) alıcıları, takascıları ve dağıtıcılarını ifade eder. Fiyat konusunda her zaman işlem yapmaya hazır tacir ve piyasa yapıcılardır. Fiyat farkı ne olursa olsun işlem yapma taahhütleri süreklidir. Son yirmibeş yıl içerisinde, merkez bankaları rezerv hareketlerinde de ister kiralama, ister satış isterse takas anlamında olsun artan bir aracı görevi üstlenmişlerdir. Yerel piyasalarda konsinye mallar yaratarak, altının mücevher ve endüstride kullanımını kolaylaştırır ve tüketicileri için finansman yaratırlar.

Uluslararası külçe bankaları tarafından sağlanan faaliyetler, Hong Kong, Singapur ve Japonya’daki piyasaların gelişmesine 1970’lerde sekte vurmuştu. Daha yakın zamanda yerel pazarın liberalleştirilmesinden sonra pek çoğu, satış ofisi açarak Hindistan piyasasını etkiledi.

Külçe bankasının altın madenciliği endüstrisine proje finansmanı sağlama görevi 1980’lerin ortalarından sonra altın sürümünün ikiye katlamasıyla arttı. Öncelikle Avusturalya ve daha sonra dünyanın geri kalanı, yeni bir maden kurulması ve çıkan madenin pazarlanmasıyla ilgili olarak madencilik firmalarıyla işbirliği yapmaya başladı. Üretim finansmanı için öncesinde ödünç altın ayarladı, üretimden sonra çıkan madeni sattı ve spot, vadeli ve opsiyon işlemlerinden oluşan tam kapsamlı güvence programları tasarladılar. O zamanlarda bir külçe bankacısı kendine ‘madencinin dostu’ derken, günümüzde artık ‘kaynak bankacısı’ olarak da biliniyorlar. Külçe Bankaları her anlamda altın endüstrisinin ana tezgahı haline gelmiştir.

▲ Yukarı dön

Loco

Altının fiziksel olarak tutulduğu ve belli fiyata tabi olduğu yerdir. En önemli örnek hem altının tutulduğu hem de yerinde teslimat fiyatının belirlendiği loco Londra’dır. Çoğu banka ve külçe taciri otomatik olarak loco Londra fiyatı söyler ve pek çok kurum pozisyonlarının bir kısmını loco Londra’da tutar. Hong Kong’ta yerleşik uluslararası külçe evleri, yerel işlem saatleri içerisinde Çin’deki Altın ve Gümüş Borsası’nda loco Londra’ya paralel piyasa yapmışlardır. Tanım Londra’yla sınırlı değildir, loco Zürih, New York, Tokyo ya da başka bir merkez de kullanılabilir.

▲ Yukarı dön

Londra İçin Uygun Metal Listesi (London Good Delivery)

Londra için Uygun Metal; Londra pazarında gerçekleştirilen fiziksel ticarette kullanılan altın ve gümüş kalitesine dair ölçü ve kabul edilen standart anlamına gelir. Londra İçin Uygun Metal listesi Londra Metal Borsası’na bağlı Fiziksel Komite tarafından hazırlanır.

PAMP rafineriden teslime uygun barlar.

LBMA yönetmeliği gereğince uygun altın kalıbının en az 995, en fazla ise 999.9 saflıkta olması gerekir. En düşük ağırlık 350, en fazla 430 ons olmalıdır. Üzerinde Londra Borsası tarafından onaylanmış bir rafinerinin damgasının yanısıra saflık derecesi ve üretim yılı basılmış olmalıdır. Kalıpların temiz ve iyi durumda olmaları, pürüzsüz ve orantılı bir yüzeye sahip olması gerekmektedir. Elle tutulması ya da istiflenmesi kolay olmalıdır.

Uygun Tedarikçi Listesinin kaynağı, 18inci yüzyılda İngiltere Bankası’nın kendi külçe ofisinin onaylıdığı rafineri ve ayrıştırma evleri listesine dayanır. 19uncu yüzyılda Kaliforniya, Avusturalya ve Güney Afrika’daki altın keşiflerini takiben genişletilmiştir. Haziran 2001 itibarıyla liste toplamında 28 ülkeden 59 rafineri ve ve eskiden kalma artık eritme ya da ayrıştırma işini yapmayan ya da marka veya lokasyonlarını değiştirmiş ancak külçeleri hala kabul gören 53 ayrıştırıcı vardı.

Onaylı Tedarikçi Listesine girmek isteyen yeni rafineriler, LBMA’nın üretim ve ayrıştırma standatlarını karşılayabilmeli ve şirket değeri, işletme yaşı, üretim kapasitesi ve yerel merkez bankalarından onay gibi gereklilikleri sağlayabilmiş olmalıdır. Uygun Tedarikçi Listesi, LBMA’dan temin edilebileceği gibi, websitelerinde de mevcuttur. Yeni başvurular LBMA’ya yapılmalıdır.

▲ Yukarı dön

Londra Külçe Birliği (London Bullion Market Association – LBMA)

Londra Külçe Birliği, iştirakçilerinin toptan külçe piyasasına duydukları ilginin göstergesi olarak 1987 yılında kuruldu.

LBMA bünyesinde:

• Her iş günü saat 8 ile 17:00 arasında, altın ve gümüş için alım-satım fiyatlarını belirleyen 10 piyasa yapıcı üye vardır
• Aralarında bankalar, aracı kurumlar, rafineriler ve analistler, darphane ve sigorta şirketleri olan 44 sıradan üyeye sahiptir
• 2000 yılında bünyesine katılmış 24 uluslararası iş ortağı bulunmaktadır

LBMA:

• Ana piyasa iştirakçilerini gözeten ve Londra İş Kanunu’na tabi faaliyet gösteren Finansal Hizmetler Otoritesi (The Financial Services Authority -FSA) ile
• İngiltere Krallığı Gümrük ve Tüketim Vergisi Kanunu

gereğince çalışmaktadır.

LBMA:

• Altın ve gümüş için, Fiziksel Metal Komitesi aracılığıyla Uygun Metal listesini (The London Good Delivery List) günceller.

LBMA:

• Yıllık Kıymetli Metallar Konferans’ını tertip eder. Açılış Konferans’ı Şubat 2000’de Dubai’de gerçekleşti. Mayıs 2001’de ise İstanbul’da ikincisi yapıldı. 2008 yılı konferansı Kyoto Japonya’da, 2009 Edinburg İskoçya’da gerçekleşirken, 2010 yıllık konferansı 26-28 Eylül tarihlerinde Berlin Almanya’da gerçekleşecektir..

LBMA:

• Kayıtlı yedi Takas Evi arasında günlük bazda kaydedilen takas cirosunu, aylık olarak yayınlar. Bu istatistikler Ekim 1996’dan beri tutulmaktadır.
• Londra piyasasına dair haber ve bilgileri içeren çeyrek yıllık Alchemist dergisini çıkartır. Dergide dünya külçe piyasası ile ilgili makaleler de bulunmaktadır.

Londra Külçe Birliği

6 Frederick’s Place

London EC2R8BT

United Kingdom

Tel +44 02077963067

Fax +44 02077964345

Email: mail@lbma.org.uk

Web: www.lbma.org.uk

▲ Yukarı dön

Londra Metal Borsası

Londra Borsası ve FTSE Uluslararası aracılığıyla Financial Times gazetesi, İngiltere, Güney Afrika, Kuzey Amerika ve Avusturalya olarak dört ülkenin kapsamlı altın madencilik endekslerini listeler;

• FTSE Altın Madenleri Endeski (23)*
• FTSE Avusturalya Endeksi (6)
• FTSE Afrika (5)
• FTSE Amerika (9)

* Parantez içerisindeki sayılar endekse dahil edilen firma sayısını gösterir.

▲ Yukarı dön

Londra Sabitlemesi ( Fixing )

Altın fiyatı, Londra’da telefonla hergün saat 10:30 ve 15:00 olmak üzere iki defa sabitlenir. Sabitleme her biri LBMA üyesi olan beş üye tarafından gerçekleştirilir. Sabitleme üyeleri; the Bank of Nova Scotia Scotia Mocatta, Barclays Bank Plc, Deutsche Bank AG, HSBC Bank USA, NA and Société Générale’dir. Her üye yıllık rotasyonla sabitlemeye başkanlık eder.

İlk fiyat sabitlemesi 12 Eylül 1919’da gerçekleşti ve altın fiyatı 4.18 GBP'(20.67$) de sabitlendi.Sabitlemenin orjinal talimatı; ‘Londra Serbest Pazarındaki altın satışına dair takip edilecek prensip şudur; altın sabitlemesine katılan herkes altın alım ve satışını eşit şartlarda gerçekleştirecektir. Buna ek olarak, ürünün eritilmesi için tek bir fiyat tekIif edilecektir’ idi.

Bu prensip yani yüklü hacimlerde alım satımın tek bir fiyattan yapılması sabitlemenin en güçlü tarafıdır. Özellikle fiyat dalgalanmalarının gözlendiği bu ortamda, sabit bir fiyatın net bir şekilde ibraz edilmesi madenleri, merkez bankalarını, fabrikalar ve yatırımcıları işlerini sabitlemeye dayalı yapmaya teşvik etmektedir.

Sabitleme esnasında beş üyenin herbirini temsilen bir tacir, hattın öbür ucunda kendi al-sat ofisleri olacak şekilde telefonla Rotschilds’ ofisinde bir masaya oturur, her masada küçük bir İngiliz bayrağı vardır. Tacir, kendi ofisiyle telefon bağlantısı sırasında her ‘yükselt’ talimatında bayrağı yukarı kaldırır.

Sabitleme Başkanı tarafından bir fiyat teklif edilir, her tacir, alıcı ya da satıcı olup olmadığını ya da fiyatla ilgilenip ilgilenmediğini söyler. Eğer açılış fiyatından satıcı çıkmazsa, fiyat 15 sent ve üstüne , alıcı çıkmazsa fiyat aşağısına çekilir.

Alıcı ve satıcı çıkmadığı takdirde, Başkan ‘fiyatlar lütfen’der ve her tacir ne kadar 400 troy ons uygun altın kalıbı alacağını ya da satacağını söyler. Satış ile alış eşleştiğinde fiyat sabitlenir. Fiyat 1919’dan 1968 yılına kadar sterling bazında sabitleniyordu. USD’den sabitlenmeye başladığında, öğleden sonra sabitlenen fiyat New York için de geçerli kabul edilmeye başlandı. Sabitleme normalde 5-10 dakika sürer. Ancak 23 Mayıs 1990 da bir Ortadoğu Bankasının sabitlemeye 15 ton ile girdiği gün sabitleme en uzun süresinde yani 2 saat 26 dakikada tamamlandı.

Komisyon anlaşma ile kararlaştırılır. Ödeme ise kontrat tarihini takip eden iki işgünü içerisinde yapılır. Ciro açıklanmaz ama sıfır ile 20 ton arasında değişir. Ancak tüm Londra piyasasının ortalama günlük cirosu, sabitlemenin aksine 1996 yılından itibaren açıklanmaktadır.

▲ Yukarı dön

Londra Takas Cirosu

1996 Ekim’inden beri her ay, LBMA’nın altı takas üyesinin günlük takas ciroları yayınlanmaktadır.

Rakamlar, bir takas üyesi bünyesinde bulunan loco Londra hesap transferleri ile aynı üyede bulunan başka bir müşterinin hesaplarını ya da başka bir takas üyesinin hesaplarını, takas üyelerinin herbiri için fiziksel transfer ve yüklemeleri ve İngiltere Bankası aracılığıyla yapılan ödemeleri gösterir.

Transfer edilen onsun günlük ortalaması 1990’ların sonlarında 30-40 milyon iken 2000’li yıllarda düşmeye başladı. 2010 yılı düşünüldüğünde gün içinde transfer edilen altın miktarı ortalama 20 milyon ons civarında olup gün içinde yapılan transfer sayısı 1700’lerdedir.

Londra Külçe Borsası Takas Cirosu

▲ Yukarı dön

Londra Uygun Teslimat Listesi

Londra Metal Borsası’nın ağırlık, saflık, tescil ve görünüm gibi gerekli standartlarına uygun altın kalıbı için yetkili analiz ve eritme evleri listesidir.

▲ Yukarı dön

Lot

COMEX’teki standart vadeli kontrata verilen addır. ‘3 Aralık lotu al’ demek, ‘her biri Aralık teslimatlı 3 tane 100 onsluk kontrat al’ demektir.

▲ Yukarı dön

Madencilik Finansmanı

Önceleri altın madenleri, yatırımlarını sermaye piyasası aracılığıyla arttırmaktaydılar. Mesela Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Homestake Madencilik ilk kez 1879 yılında New York Borsasında listelenmişti. Ondokuzuncu yüzyılın sonlarında ortaya çıkan Güney Afrika maden evleri de, aslında yatırımcılarının çoğu Belçika, Fransa ve Almanya’da da olsa Londra sermaye piyasasını takip etmişlerdi.

Günümüzde, Johannesburg, Londra, New York, Paris, Sidney ve Vancouver (orta ölçekli yatırımcılar için), altın hisseleri konusunda sundukları özel endekslerle altın finansmanında önemli kaynaklardır.

Ancak 1980’lerin ortalarından itibaren, keşif için finansmanın artması ve dünya üzerindeki yeni madenlerin gelişmesi, külçe bankaları ile madencilik firmaları arasında daha karmaşık bir finansal işbirliği gereğini ortaya çıkardı. Madencilik finansmanı, daha yeni ve muhtemelen daha ucuz fon kaynakları arayışı sonucunda risk yönetimi uygulamalarının çok daha büyük entegrasyonu ve uyarlamasına şahitlik etti.

Yoğun yıllarda 150 tonu bulan altın borçlandırmaları 1990’ların başında ilgi gören önemli bir gelişme idi ancak gördüğü rağbet kısa bir süre sonra kayboldu ve o yıllardaki borçların çoğu henüz kapatılmadığı halde yenileri alındı.

Bu gelişmeyi takiben, vadeli ve opsiyon satışlarının karışımı ve karmaşıklığı, detayları oldukça fazla olan güvence (Hedging) programları külçe bankaları tarafından tasarlanmaya başladı. Ortaya konulan stratejiler gerek altın fiyatı gerekse döviz hareketlerini temel aldığından on hatta daha uzun yılları bile öngörebilmekte idi.

Bu tip fonlar, özellikle yeni madenler açmak ya da rakip madenleri satın almak suretiyle büyümeyi hedefleyen güçlü madencilik firmaları için son derece hayati oldu.

Altının son yıllardaki hayalkırıcı fiyatı da madencilik firmalarını büyümek ve yatırımcı ilgisini koruyabilmek için söz konusu fonlara yönelmeye zorladı. Halihazırda, dünya maden endüstrisinde keşif, birleşmeler ve satın almalar için duyulan fon ihtiyacı yıllık 4-5 milyar dolar olarak öngörülüyor.

Madencilik firmalarının kendi ciroları, yatırım fonlarının nerdeyse yarısını da sağlasa, özsermaye piyasaları yardıma devam da etse, özellikle proje finansmanı konusunda, külçe bankaları fon sağlamalarıyla hala büyük bir rol oynamakta.

İki uluslararası acenta; özellikle Afrika madenleri için;Uluslararası Finans Şirketi( International Finance Corporation -IFC) ve Rusya,Özbekistan madenleri için ise Avrupa Yeniden Yapılanma ve Gelişme Bankası ( European Bank for Reconstruction and Development-EBRD) bazı projelerin finansmanında yardımcı olmaktadır.

▲ Yukarı dön

Marj

Kontratın performansını garantiye almak için bir müşteri tarafından vadeli ya da ileri tarihli kontrat karşılığında yatırılması gereken para anlamına gelir. Vadeli ya da ileri tarihli bir kontrat aldığında, yüzde 5 ile 20 aralığında değişen bir marj ödenmesi gerekir ve müşteri takip eden her iş günü için kendi zararına olacak fiyat değişikliklerinden doğacak ilave fark marjından da yükümlü olur. Müşteri, tüm vadeli ve ileri tarihli anlaşmalar için söz konusu olan nakit bakiyeyi tutmak anlamına gelen muhafaza marjından da yükümlü olabilir.

▲ Yukarı dön

Marj Çağrısı

Müşteri beklentisi aksine gelişen fiyat hareketleri durumunda, brokır ya da tacirin müşteriden talep ettiği ilave fonlardır. Marj çağrıları, yüksek hacimli pozisyon sahipleri için son derece kritik önem taşır zira fiyat hareketleri çok büyükse, bir kaç saat içerisinde son derece büyük rakamları ödeyebilmesi gerekecektir. Söz konusu marj çağrılarına cevap verilemediğinde yani ödeme yapılamadığında pozisyon hemen iptal edilebilir. Külçe tacirleri vasıtasıyla dövize karşı büyük vadeli pozisyonlara giren merkez bankaları için de marj çağrıları zorlayıcı olabilir ve birdenbire döviz pozisyonunda fiyat düştüğünde açığı kapatmak için altın şeklinde büyük marj ödemeleri yapmak durumunda kalabilirler.

▲ Yukarı dön

Merkez Bankaları

Merkez Bankaları ve finansal kuruluşlar, varlıkları saklı olan birkaçı da dahil, hali hazırda resmi rezervlerinin bir kısmı olarak 34.000 ton altına sahipler. Bu miktar dünya üzerinde çıkartılan altının yaklaşık 24%üne tekabül etmekte.

Altın yatırımının kaynağı, 1700’lü yıllarda, önce Sir Isaac Newton daha sonra da Londra Darphane Müdürü’nün gümüşe karşı altını aşırı değerlemesini takiben İngiltere Bankası’nın gayriresmi bir altın standardına geçişine dayanıyor. Birleşik Krallık sınırlarında yaşayan insanlar gümüştense biraz daha kıymetli olan ve zamanla ana sirkülasyonu oluşturan, altına yatırım yapmaya başladı.

1694 yılında kurulan İngiliz Bankası, arkasındaki altın desteğiyle kısa sürede ülkeye giren altının kesişim noktası haline geldi ve banknot basmaya başladı. 1740 yılına gelindiğinde, İngiltere Bankası banknot ihracı karşılığında 28 ton altın bulundurmaktaydı. Böylece resmi altın rezervi başladı..

Pekçok ülke 1848 yılında, önce Kaliforniya sonra da Avusturalya’da altın bulunmasına dek gümüş standardında kaldı. Altın üretimi bu yeni keşiflerle 1846’da 43 ton ( 1.4 milyon ons ) iken 1856 yılı itibarıyla 203 ton’a (6.5 milyon ons) yükseldi.Söz konusu üretimin çoğu devlet ya da merkez bankaları rezervlerine girdi ya da sikke imalatında kullanıldı. 1870’lerde aralarında Almanya, Fransa, Avusturya, Macaristan ve İtalya’nın da bulunduğu pek çok Avrupa ülkesi gümüş standardından altın standardına geçti. 1886 yılı itibarıyla merkez bankaları stokları 1524 tona ulaşmıştı.Japonya altın standardına 1897’de, Amerika ise 1900 yılında yani merkez bankaları stoklarının 3172 tona ulaştığı zaman geçti.

1.Dünya Savaşı, pek çok hükümetin savaş maliyetine karşılık altın stoğu oluşturmasına sebep oldu. 1915 yılına gelindiğinde merkez bankaları altın stoğu, sirkülasyondaki sikkelerin de tedavülden kaldırmasıyla 7122 tonu bulmuştu. 1. Dünya Savaşından sonra, sikkelerin bir daha hiçbir zaman toplum sirkülasyonuna giremeyecek duruma gelmesiyle, merkez bankaları altını idareli kullanmaya devam etti. 1931 yılında, İngiltere ve pek çok diğer ülke altın standardından çıktı, dolayısıyla sikkelerin günlük hayattaki kullanımı tamamen sona erdi. Bu sırada Merkez Bankaları stokları 17000 tona ulaşmıştı.

Amerika Birleşik Devletleri 1933 yılında altın standardından çıktı ve 1934 yılında Başkan Roosevelt, Amerikalı Maden Arama Kurumu ile beraber, satılan altının tamamını almasıyla Amerika altın rezervini 1942 yılında 2799 ton’dan 10.703 ton’a çıkarttı, ons başına 35 USD ( önceki rakam 20.67USD idi) ile yeni altın fiyatını belirledi. 1949 yılına gelindiğinde rezerv 22000 ton’a ulaşmıştı. Amerika Birleşik Devletleri, dünya resmi altın stoğunun 75%ine yani tüm dünyada çıkartılan altının neredeyse yarısına sahip duruma geldi.

1949-1971 yılları arasında Avrupa Merkez Bankalarının altın karşılığında dolar ile ticaret yapması sonucu, Amerika Birleşik Devletleri stokları düştü. 1971 yılında, New York Federal Rezerv Bankası altın gişesini kapattığında, Amerika Birleşik Devletleri stokları 9000 ton’a düşmüştü.Avrupa Merkez Bankaları ise stoklarını 20.000 ton’a ulaştırmıştı. 1970’lerin son döneminde Amerika Birleşik Devletlerinin altın rezervi 530 ton olmuştu. 1980 lerde Kanada’nın mütevazi satışları dışında, ülkeler bu pozisyonlarını 1990’lara kadar korudular . Daha sonra Avusturya, Belçika, Hollanda’daki Avrupa Merkez Bankaları ve elbette ki Birleşik Krallık ve hatta İsviçre altın satışlarına başladı. Arjantin, Avusturalya ve Yeni Zelanda gibi ülkeler bu trendi takip ederek, altınlarının çoğunu sattı; Kanada düzenli satışa devam etti.

1990’larda dünya çapındaki Merkez Bankaları altın piyasasında tartışma yaratacak şekilde yaklaşık 3000 ton altın sattılar.

Altın piyasasında söz sahibi üç büyük merkez bankası: İngiltere Merkez Bankası, New York Federal Rezerv Bankası ve Avrupa Merkez Bankası (ECB)’dır.

▲ Yukarı dön

Mevcutlar

Özellikle Amerika Birleşik Devletlerinde kullanılan ve fiziksel emtiaları vadeli ya da kağıt kontratlardan ayıran tabirdir.

▲ Yukarı dön

Nakit Piyasa

Ufak fiyat farklılıklarıyla pek çok katılımcının altın ticaretine istekli ve yetkin olduğu, dolayısıyla alım ve satımın çok kolay olduğu piyasadır. COMEX, dünya çapındaki müşteri ticaretinden kaynaklanan büyük ciro ve nakit gücüyle altın kontratı konusunda övgüye değer bir vadeli piyasa örneğidir. Oysa Londra ve Singapur’da vadeli altın kontratı sürümü, yetersiz ilgi ve nakit sebebiyle hiçbir zaman rağbet görmedi. Spot altında ise Londra sabitlemesi, büyük hacimlerin tek bir fiyattan işlem görebilmesi sebebiyle nakit piyasaya iyi bir örnektir.

▲ Yukarı dön

Nakit ya da Hiçbirşey Opsiyonu

En basit, tarihten bağımsız işleyen çift yönlü opsiyon olup, anlaşılan fiyat, vade tarihindeki piyasa fiyatının altında ( alış yönünde) ya da üstünde ( satış yönünde )kaldığında hiçbir geri ödemesi olmayan çeşididir. Geri ödeme, anlaşılan fiyat piyasa fiyatının üstünde ( alışla beraber ) ya da altında ( satışla beraber ) kaldığında söz konusudur.

▲ Yukarı dön

Nakit Yeterliliği

Bir borsa ya da başka bir piyasa forumundaki işlem hacmi ya da cirodur. Kağıt üzerinde ya da fiziksel altın için söz konusu olabilir.

▲ Yukarı dön

Nakte çevirme

Vadeli piyasa ya da opsiyon pozisyonundan çıkmak anlamına gelir.

▲ Yukarı dön

New York Borsası ( NYMEX)

New York Borsası 1872 yılında kurulmuş olup, Amerika Vadeli borsaları arasında üçüncü sıradadır. Fiziksel emtia borsası olarak da dünyanın en büyüğüdür. Borsanın 1994 yılında COMEX’le birleşmesinden beri, işlemler iki bölümde yürümektedir; enerji, platinyum, platinyum opsiyon ve palladium vadeli işlemleri NYMEX Bölümünde işlem görürken, altın, gümüş ve bakır vadeli ve opsiyonları COMEX bölümünde işlem görür. COMEX basitliğiyle haklı rağbet kazanmıştır. Tüm borsa Temmuz 1997de Dünya Ticaret Merkezindeki yeni yerine taşınmıştır.

▲ Yukarı dön

Nominal Değer

Resmi teklife tabi sikke ve para birimi için belirlenen nominal (parasal )değerdir. Geçmişte, altın standardı kapsamında sikkeler sabit nominal değerleri üzerinden alışverişte kullanılıyordu. Artık çoğu günümüz külçeleri ya da özel baskıları, içindeki altın oranına bağlı esas değerin üstünde ya da altında bir nominal değere sahip. 100 £ değerindeki 1 ons Britannia sikkesi aslında içindeki altın oranının nerdeyse yarısı kadar bir nominal değere sahiptir Amerika Birleşik devletlerinin 50£ değerindeki 1 onsluk Eagle sikkesi içindeki altın değerinin beşte birinden bile az bir nominal değere sahip iken, 1986 yılında basılan 20 grlık Japon Hirohito sikkesi ise bunlara aksine içindeki altın değeri 40.000 yen iken 100.000 yenlik bir nominal değere sahiptir.

▲ Yukarı dön

Nominal Fiyat

İleri tarihli piyasalarda, eğer herhangi bir sebeple o işlem gününde hiçbir emtia işlem görmediyse, bir borsa komitesi takas evi amaçları için bir nominal değer belirler. .

▲ Yukarı dön

Onaylı

Kalıpları, Londra Altın piyasası için uygun kabul edilen rafineri, eritme evi ya da ayrıştırma evidir.

▲ Yukarı dön

Onaylı Dağıtıcı

Amerika Birleşik Devletleri ya da Kanada Krallık Darphanesi gibi, külçe dağıtımı için onay almış banka ya da külçe aracısıdır.

▲ Yukarı dön

Onaylı Rafineri

Kalıpları spot piyasa ve vadeli piyasalarda onaylı kabul edilen rafineridir. Londra Altın Piyasası için de uygun kabul edilir.

▲ Yukarı dön

Opsiyonlar

Opsiyonlar, fiziksel altın ve vadeli işlemlerden sonra altın piyasasının üçüncü boyutu olmuştur. Bu sektör özellikle 1980’lerde hızla yayıldı. Opsiyonlar kendi terminolojisine , karmaşık bir işlem ve güvence sistemine sahiptir, kendine has lisanına hakim olmak önemlidir.

Opsiyonlar, sahibine anlaşılan fiyat ve anlaşılan tarihe, bu öncelik için prim ödediği altın satma ya da alma zorunluluğunu değil ama şansını verir. Ödenen bu prim ya da opsiyonun maliyeti, satıcının alıcıdan aldığı telafi miktarıdır. Satınalma hakkı alış opsiyonu, satma hakkı ise satış opsiyonudur. Öngörülen fiyat piyasa ya da uygulama fiyatı olarak bilinir.

Prim hesabı, mevcut altın fiyatı, piyasa fiyatı, mevcut faiz oranları, vade tarihi ve beklenen fiyat dalgalanmasının kombinasyonu üzerinden hesaplanır ve Black-Scholes modeli denen matematik formülü ya da onun türeviyle çözülür. Aslında, yukarıda belirtilen parametreler arasından sadece fiyat dalgalanması kesin belli değildir o sebeple çoğu opsiyon piyasa yapıcıları sadece fiyat dalgalanma beklentilerinin dolayısıyla hesaplarındaki pozisyonun değişeceği hesaplamalar kullanırlar.

Primler doğal olarak büyük ölçüde değişebilir ama genel bir kural olarak ons başına 15-25$ aralığındadır. Bu özellik opsiyonları cazip ve önemli kılar zira bu şekilde küçük sermaye ile sadece prim ödeyerek alıcının büyük pozisyonlar alabildiği kaldıraç imkanını sağlamaktadır.

Öte yandan prim opsiyon alıcısı için ister alış ister satışta risk altında olan tek şeydir. Alıcı bir opsiyon için 20$ ödediğinde, kaybedeceği sadece o kadardır. Opsiyon işlemlerinin öbür tarafında bulunan garantör için cazip olan ise prim kazancıdır. Fiyatın kendi zararına dönmesine karşılık elbette kendini hedge etmesi gerekir.

Tüm opsiyon stratejileri, ne kadar karmaşık olurlarsa olsun, iki basit işlemin kombinasyonudur- alış ve satış. Diyelim, altın 275$ ve alış opsiyonu için piyasa fiyatı 300$. Fiyat opsiyon ömrü içerisinde 300$a çıkarsa, ‘piyasada’ tabiriyle anlatılır ve opsiyon sahibi ister o fiyattan altın almak için kullanır opsiyonunu isterse tutmak için. Eğer altın daha sonra 310$a çıkarsa, alış opsiyonu ‘parada’ olacaktır ve opsiyon sahibi bu hakkını piyasa fiyatı 300$dan altın almak için kullanılabilir ve bu şekilde direkt kar sağlamış olur. Aynı şekilde, altın satış opsiyonu piyasa fiyatı 275$ken, 300$dan alınabilir. Altın vade dolmadan 275$ın altına düşerse, opsiyon sahibi 275$da satma hakkını kullanabilir. Özellikle madencilik firmaları bu tip fiyat korumaları satınalabilir. Elbette ister alış ister satış olsun, piyasa fiyatına ulaşılmadıysa, opsiyon bedelsiz olarak yokolur, sadece primin kaybedildiği bir şekilde ‘para dışında’ kalır. Aynı örneğe devam edilecek olursa, bu madencilik firması, altın 350$a çıktığında, 275$dan satış opsiyonunun vadeden önce işlem görmeyerek yokolmasını önemsemeyebilir. Yani satış bir nevi sigorta sağlamış olur ama firma hala daha daha yüksek fiyattan piyasaya girebilir. İstenen gelirin korunması ya da sağlanması ya da piyasanın sonraki hareketine dair beklentiler gibi alıcı ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde daha karmaşık opsiyon stratejileri de mevcuttur.

Normal olarak bir opsiyon garantörü, delta hedging diye bilinen ve muhtemel zararı karşılamak için alınması satılması gereken altın miktarı hesabına dayanan yöntemi kullanarak kendine bir güvence arayışına girecektir. Formül Black-Scholes modelinin, ilk opsiyon fiyatlaması için kullanılan, yan ürünüdür. Delta hedging’teki değişken faktor, bir garantöre rağmen uygulanan opsiyonun karlılık ihtimalinin ölçümüdür. Örneğin piyasa fiyatı 300$ iken, altın bu fiyata ne kadar yaklaşırsa garantör, nötr delta olabilmek için, o kadar fazla almak ya da satmak durumunda olacaktır. Delta hedging, 100.000 ons ya da daha fazlası gibi büyük opsiyon pozisyonlarının tam karşılıklarının ya da bir kısmının kapatılması gereken durumlarda piyasa fiyatı üzerinde ciddi bir etkiye sahiptir.

▲ Yukarı dön

Orta-fiyat

Alıcı tarafında teklif edilen alış fiyatı ile satıcı tarafından teklif edilen satış fiyatının ortasında kalan fiyattır.

▲ Yukarı dön

Ortalama

Anlaşılan bir dönem için ortalama fiyatlar üzerine kurulu alış ve satış stratejisidir. Örneğin bir merkez bankası belirli bir ay içerisinde, öğleden önce ya da sonra Londra fikslemesinin ortalama oranından alış ya da satış yapabilir.

▲ Yukarı dön

Ortalama Piyasa Opsiyonu

Geri ödemenin anlaşılan ortalama fiyat yerine ortalama piyasa fiyatı üzerinden yapıldığı Asya opsiyonudur.

▲ Yukarı dön

Öngörülen Dalgalanma

Opsiyon piyasası değerlerine bakılarak öngörülebilen fiyat dalgalanmasıdır. Opsiyon fiyatlama prensibinin tek subjektif unsurudur. Varolan dalgalanma’nın zıttıdır.

▲ Yukarı dön

Örtü

Bir tacirin açık pozisyonunu, örneğin bir satınalma karşılığında satışı tasnif ederek, koruması, dengelemesidir.

▲ Yukarı dön

Örtülü Opsiyon

Eğer bir opsiyon yazıcısı zaten altına sahip dolayısıyla ihtiyaç halinde teslim edebilecek durumda ise buna ‘örtülü opsiyon’ denir. Kıyaslama yapmak gerekirse ‘çıplak opsiyon’da altın sahipli değildir. Örneğin, üretimleri karşılığında satış opsiyonu yazan madencilik firmaları örtülüdür.

▲ Yukarı dön

Özel Geri Çekilme Hakları (Special Drawing Rights -SDRs)

Bu kredi birimi Uluslararası Para Fonu ( IMF) tarafından ortaya çıkarılmış olup orjinalinde altınla ilişiklendirilmiştir. Bir SDR 0.888671 gram olarak tarif edilir. Daha sonra altın bağlantısı iptal edilmiş ve SDR, lider para birimleriyle ilişiklendirilmiştir. IMF’nin toplam kaynakları üyelerinin kendi para birimlerindeki mevduatları, SDR mevduatları, altın ve diğer varlık hesaplarıdır. IMF 103.4 milyon saf altın sahibidir, bilançosunda 5.9 milyar SDR’ye tekabül eder. IMF’nin Anlaşma Şartları gereği, 1978 yılından önce sahip olunan altın, onsu 35 SDR olarak değerlendirilmiş ve bu değer merkez bankaları arasında kullanılan resmi fiyatı olmuştur. 1978 yılından sonra mevcut altın ( 13 milyon ons kadar)satınalınırken piyasa fiyatı üzerinden hesap edilmiştir.

▲ Yukarı dön

Para dışında kalmak

Gerçek değeri olmayan opsiyondur. Piyasa fiyatı mevcut fiyatın üstünde ise alış fiyatı para dışı kalır, piyasa fiyatı mevcut fiyatın altındaysa satış para dışında kalır.

▲ Yukarı dön

Para Sahipleri

Brokır ve acentaların aksine kendi hesaplarına hareket eden tacir ve benzerleridir. Vadeli işlemler ya da tezgah üstü opsiyonlarda, anlaşma direkt külçe evleri ve madencilik firmaları gibi ana para sahipleri arasında yapılır.

▲ Yukarı dön

Para Sahipleri Arasında

Bir borsa vasıtasıyla değil de direkt müşteri ve piyasa yapıcı arasında gerçekleşen külçe işlemleridir. Özellikle, spekülatörlerin aksine gerçekten tamamlamak durumunda oldukları fiziksel işlemleri olan piyasa katılımcıları tarafından kullanılır. Spekülatif işlemler daha ziyade borsa vasıtasıyla gerçekleşir.

▲ Yukarı dön

Parada

Anında uygulanabilen ya da kar durumunda nakte çevrilebilen opsiyon türüdür. Piyasa fiyatı güncel fiyatın altında kaldığında alış opsiyonu parada’dır, piyasa fiyatı güncel fiyatın üstüne çıkarsa satış opsiyonu parada olur. Bir opsiyonun parada olmasına sebep olan farka asıl değer denir.

▲ Yukarı dön

Patlayıcı Opsiyon

Vurucu Opsiyon’la aynı anlamdadır.

▲ Yukarı dön

Pencere Opsiyonu

Önceden belirlenmiş parametrelerin ancak opsiyonun ömrü içinde anlaşılan vade süresi boyunca geçerli olduğu tarihe bağlı egzotik opsiyonlardır.

▲ Yukarı dön

Peşin Alış-veriş

Fiziksel ve vadeli piyasalarda, borsa tacirinin, vadeli satış kontratı karşılığında anında teslimat için nakit ödeme yaptığı stratejidir. Nakit karşılığında alınan altın doğal olarak kontratın vadesi dolduğunda teslim edilir ve saklama ya da taşıma maliyeti vadeli kontrat priminden karşılanır.

▲ Yukarı dön

Piyasa Fiyatı

Opsiyonlarda, opsiyonun işleme konacağı ve önceden belirlenmiş fiyattır. Diyelim, piyasa fiyatı 300$dan Haziran vadeli bir altın alış opsiyonu satınalındı, eğer fiyat Haziran sonunda 300$ın üstünde ise alıcı 300$dan altın satınalmak durumundadır yani opsiyon paraya girer, ama altındaysa para dışındadır ve işlem görmeyecektir. Uygulama fiyatı olarak da bilinir.

▲ Yukarı dön

Piyasa Talimatı

Belirli bir miktar külçe ya da opsiyonu, piyasada bulabileceği en iyi fiyatı gördüğünde almak ya da satmak yönünde tacire verilen talimattır. ‘sınırlı talimat’ın zıttıdır.

▲ Yukarı dön

Piyasa Yapıcı

Spot altın ya da opsiyonlarda ( vadeli için piyasa yapıcı yoksa ), müşterilerine ve karşı tarafa dar bir farkla hem alış hem satış fiyatı teklif eden brokır ya da tacire verilen addır. Londra Metal Borsası, 11 tane olan piyasa yapıcı üyeleri ile uluslararası ticaret yapmalarına rağmen her gelene her zaman piyasa yapmak istemeyen sıradan üyelerini birbirinden ayrı tutar.

▲ Yukarı dön

Piyasaya Uyarlama

Mevcut müşteri pozisyonunu, piyasa seviyelerine getirmek için gerekirse marj çağrısı yaparak yeniden değerlendirmeye verilen addır.

▲ Yukarı dön

Pozisyon

Kısa ya da uzun olsun bir tacirin piyasada aldığı tavırdır.

▲ Yukarı dön

Pozisyon Ticareti

Uzatmalı bir süre dahilinde, kısa ya da uzun pozisyonda kalan tacirdir.

▲ Yukarı dön

Prim

(i) Opsiyonlarda prim, opsiyonun maliyeti yani alıcıya olan riskinin miktarıdır. Prim genellikle Black- Scholes modeliyle hesaplanır. Garantör ya da yazıcı için opsiyonun cazibesi prim geliridir.

(ii) Prim normal şartlarda 995 saflığın üstündeki yüksek kalite külçeler için hesaba eklenir.

(iii) Prim, normal şartlarda 400 onstan küçük uygun teslim külçelerinin üretim maliyeti üzerine hesaba katılır yani diğer bir deyişle kilobar ve on tola’lık külçeler için.

(iv) Prim, loco Londra’dan Dubai ya da Singapur gibi yerel piyasalara gönderilen külçeler söz konusu olduğunda hesaba katılır.

(v) Küçük bir külçe ya da sikkedeki asıl altın içeriği üzerinden hesap edilen yüzdelik fiyat artışıdır. Külçe sikkeleri primin en düşük seviyede olduğu ürünlerdir.

▲ Yukarı dön

Prim Avanslı Vadeli İşlem

Kontrat ömrü süresince sabit bir repor sunan vadeli işlemdir. Sabit oranlı vadeli işlem ve stabil reporla aynı anlama gelir.

▲ Yukarı dön

Rafine etmek/ Rafineriler

Altını diğer metallerden ayırmak, saflaştırmak işine rafine etme denir. Altını metal olmayan harici maddelerden ayırma işi olan eritmeden farklıdır.

Rafineriler aracılığıyla işlenen altın, saflaştırılan ya da yeniden değerlendirilen hurda olabileceği gibi madendeki cevher halden külçeye dönüşümünün son aşaması da olabilir.

Büyük rafinerilerde iki büyük işlem kullanılır;saflaştırıcı madde olarak kloru kullanan Miller yöntemi ya da 1870lerde Dr Emil Wohlwill tarafından geliştirilen ve sonra modernleştirilen bir teknik olan elektrolisis. Klor kullanılarak altın binde 995 parça saflığına kadar rafine edilebilir ama 999.9 saflık için elektrolisis şarttır. Piyasalar 999.9 un üstünde saflığı tescil edilmiş altını tanıyamaz oysa elektronik endüstrisinde kullanılan altın teller 999.99 saflıktadır.

Pamp Rafinerisinde 999.9 saflıkta altın dökümü

Sadece daha basit olduğundan ve elektrolisis’de olduğu gibi altının bir kaç gün bağlanması gerekmediğinden, rafineriler, eskiden külçelerinin çoğunu kimyasal klor işlemi vasıtasıyla üretiyorlardı. Ama altına olan ilgi, parasal uygulamalardan mücevher, endüstri ya da sikkeye doğru kayınca, 1960 larda elektrolitik faaliyetler rafinerilere entegre edilmeye başladı. Yakın zamanda, çözücü çıkartma teknolojisi geliştirildi ve cevherin ilk rafinesinde uygulanmaya başladı. Küçük rafinerilerde, mücevherden hurdaya dönüştürme, dişçilik için üretim ve benzeri gibi diğer işlemler de kullanılabilmektedir;özellikle aqua regia yöntemi. Bu yöntemde hurda altın, aqua regia asiti içinde çözülür ve daha sonra ferrous sulfat ya da sodium bisulfat gibi bir kimyasal indirgeyici madde ile saf altın çökertilir. Bu şekilde yüzde 99.99 saflıkta altın elde edilebilir. Külçelerinde en yüksek kaliteyi sağlamak isteyen rafineriler için bu sürekli teknik yeterlilik, uluslararası kabul görmenin ne kadar zor olduğunun bir göstergesidir. Londra Metal Borsası tarafından dünya çapında altmış rafineri uygun metal teslimi için onaylı durumdadır. En büyük rafineri Güney Afrika’daki Rand Rafineri’sidir.

▲ Yukarı dön

Reuter İşlem Hizmeti (Reuter Monitor Dealing Service -RDS)

Reuters tarafından kurulmuş olup üyelik karşılığında kullanıcılarına hizmet veren iletişim sistemidir. RDS, altın konusundaki profesyonel tacirler tarafından, özellikle aynı ortamda döviz ticareti de yapan bankalar tarafından kullanılır.

Reuter Monitor Dealing Service (RDS),

85 Fleet Street London,

EC4P 4AJ United Kingdom

Tel. +44 20 7250 1122

Fax +44 20 7324 5607

▲ Yukarı dön

Reuters Kodları

▲ Yukarı dön

Rho

Bir opsiyonun teorik değerinin faiz oranlarındaki değişime gösterdiği hassasiyetin fiyatlandırılmasındaki faktördür.

▲ Yukarı dön

Sabit

‘Sabit olmak’ ya da ‘Sabit Pozisyon’, tacirin net altın pozisyonunu yani alacaklarının borçlarıyla dengelendiği durumunu tarif eder.

▲ Yukarı dön

Sabitleme

Büyük miktarların tek bir fiyattan alınıp satılabilmesi için, pek çok yerel piyasa, altın fiyatını belli bir seviyede sabitler. Bu aktivitenin dünya çapında merkezi Londra Sabitlemesi’dir.

▲ Yukarı dön

Sabitlenmiş Kontango

Güney Afrika Madenlerine Güney Afrika Rezerv bankası tarafından sunulan ileri tarihli kontrat türüdür.

▲ Yukarı dön

Saf Ağırlık

Saflığının, brüt ağırlıkla çarpılarak bulunduğu, bir sikke ya da külçedeki altın ağırlığıdır.

▲ Yukarı dön

Saf Altın

999.9 saflık ya da 24 karat değerinde olan, hiçbir alaşımı olmayan, piyasada kabul edilen en yüksek kalitedeki altındır.

▲ Yukarı dön

Saf Ons

Aksi belirtilmedikçe, 995 saflıkta olduğu öngörülen bir troy ons altın için kullanılan tabirdir.

▲ Yukarı dön

Saflık/Saf Altın

Külçenin bin parçası ya da alaşım içerisindeki altın içeriğine dair bir tabirdir. Sıradan bir ‘uygun teslimat külçesi’ 995 parça saf altın ve 5 parça diğer metal ve harici madde içerir. Altın piyasası sadece 999.9 saflıktaki metalleri kabul eder ancak elektronik parçalarda 999.99 saflıkta bağlantı teli kullanılır. Metalin saflığı rafineri ya da eritme evi tarafından basılan damgayla ibraz edilir. Saflık için, özellikle mücevher ticaretinde, karat ölçüsü de kullanılır.

▲ Yukarı dön

Saha Brokırı

Bir vadeli borsada sahada çalışan, altın ya da başka bir emtia alış satışı yapan, kendisine ofisi tarafından müşterileri adına verilen talimatları uygulamaya geçirmekle görevli brokır’dır.

COMEX’teki saha brokırları, üzerinde numara olan yeşil bir arma takarlar, bu şekilde ayaklı borsada işlem sona erdiğinde karşı tarafı tanırlar. Saha brokırları anlaştıkları aylara göre de sahada farklı platformlarda dururlar. Önce Şubat platformu, Nisan ve sonraki gibi. Saha brokırları komisyon evleri için olduğu kadar kendi adlarına da işlem yaparlar.

▲ Yukarı dön

Satış Opsiyonu

Alıcı ve satıcı arasında yapılan, alıcıya, belirli bir miktardaki altını, önceden anlaşılan bir fiyattan ve belli bir tarih ya da öncesinde satma zorunluluğu değil ama hakkını veren kontrat türüdür. Opsiyon paraya girer ve alıcı, opsiyonu işleme sokmak ister dolayısıyla bir primi hesaba eklerse, satış opsiyonunun satıcı ya da garantörü teslimatı almakla yükümlüdür. Genellikle ‘satış’ olarak kısaltılır, ‘alış opsiyonu’nun zıttıdır.

▲ Yukarı dön

Satış Sinyali

Teknik analizde, çift tavan ya da baş ve omuzlar gibi, fiyat düşüşünü yani satış için uygun zamanı gösteren ana göstergenin tespit edildiği dizimdir. ‘alış sinyalinin’ zıttıdır.

▲ Yukarı dön

Seçici Opsiyon

Anlaşılan bir tarihten sonra satınalınan ve peşin ödenen opsiyon türüdür.Alıcı piyasa fiyatı ve vadesi aynı olmak koşuluyla alış ya da satış yönünde olup olmadığına karar verebilir. ‘nasil istersen’ opsiyonu olarak da adlandırılır. Seçilen alış ya da satış, standart Avrupa opsiyonudur.

▲ Yukarı dön

Sentetik Altın Kredisi

Fiziksel metalin paraya çevrilmesi şeklinde sonuçlanmayan altın vadeli piyasası için finans yaratma tekniklerindendir.

▲ Yukarı dön

Sertifikalı Altın Hisseleri

Onaylı rafineri ve ayrıştırma evlerine ait, 400 ons uygun metal ya da 100 onsluk külçe halinde olan ve onaylı depolarda tutulan altına verilen addır.

▲ Yukarı dön

Sıkmak

İleri tarihli piyasalarda, sıkmak ya da kısa sıkma; piyasaya fiyat düşüşü beklentisiyle kısa satan spekülatörlerin, marj çağrısına cevap vermeleri ve fiyat hızla yükselirse pozisyonlarını örtme durumunda kalmaları sonucu ortaya çıkar.

▲ Yukarı dön

Sınır dışı Opsiyon

Önceden ödenen ve ancak fiyat, opsiyon ömrü süresince, anlaşılan fiyat seviyesini aşar ( vurucu bariyer) dolayısıyla opsiyon yokolursa, söz konusu olacak opsiyondur. Opsiyon sahibi daha sonra bir iskonto alır. Eğer bariyer aşılmazsa, karşılığında opsiyon sahibi standart Avrupa opsiyonu alır.

▲ Yukarı dön

Sınır Hareket

Bazı vadeli borsalar ve opsiyonlarda, fiyatın işlem günü içerisinde yapabileceği maksimum dalgalanmadır. ‘sınırı yükselt’ ( fiyat yükselirken )ya da ‘düşür’ ( fiyat düşerken ) gibi tabirler kullanılır. COMEX sınırı ons başına 25$ idi ama sonradan kaldırılmıştır. TOCOM’da Günlük Fiyat Dalgalanması sınırı standart fiyata ( en yakın kontrat ayı hariç, tüm kontrat ayları için takip eden iş gününün kapanış fiyatlarının ortalaması) göre değişir.

▲ Yukarı dön

Sınır Talimatı

Brokır ya da tacirin altın alıp satabileceği fiyata dair talimattır. Talimatın alındığı andaki fiyattan alış ya da satış yapılan piyasa talimatıyla kıyaslanabilir.

▲ Yukarı dön

Sınırda Opsiyon

Önceden ödenen ama ancak vuruş bariyerinde ( anlaşılan malın anlaşılan fiyatı ) gerçekleştirilen opsiyon türüdür. Bu durumda alıcı piyasa fiyatından ve vadeden standart bir Avrupa opsiyonu satınalır. Bariyer aşılmadıysa, vade dolumunda mal sahibi nakdi indirim alır.

▲ Yukarı dön

Sikke Altın

En az 899 saflıkta olan ve sikke yapımıyla imal edilen, dayanıklılığını pekiştirmek için genelde gümüş ya da bakır içeren altın alaşımıdır.

▲ Yukarı dön

Sikke Tarihi

Altın ve gümüşün ticaretin esas bölümünü oluşturması Sümer ( şimdiki İran ) ve Mısır kadar eski medeniyetlere dayanır.Ünlü Fransız tarihçi Fernand Braudel bu kıymetli metalleri ‘MÖ 2inci milenyumda Akdeniz ticaretinin hayat enerjisi’ olarak niteler. Önceleri her ne kadar ağırlıklarına göre ingotlar şeklinde ticarette kullanılsalar da küçük parçalara ayrılabiliyor ya da tele geçirilebiliyorlardı. Metaller arasında özellikle gümüş, toplumsal yaşam yerine daha ziyade muhasebe işleri ya da hükümdarlara, tapınaklara ödenen vergilerde kullanılıyordu.

İlk gerçek sikkeler, MÖ 6ıncı yüzyılda Lidya ( Batı Türkiye’de )da kullanılmaya başladı. Bölgedeki nehirlerde bulunan doğal altın gümüş alaşımları yani elektrumlardan elde edildi. Genellikle bir yüzlerinde aslan ya da boğa, diğer yüzde ise damga ya da mühür bulunurdu. Ağırlıkları 17.2 gr’dan 0.2 grama kadar değişkenlik gösterirdi. Tarihe girişleri Lidya Kralı Croesus’a ithaf edilir ( MÖ 561-547). Rafine etme konusundaki gelişmeler, altın ve gümüş sikkelerin resmi basımına yol açtı.

Madeni para, Ege Denizi’nin hemen karşısındaki Yunanistan topraklarında kullanıma geçti. Makedonya’lı II Philip’in (MÖ 359-336) şimdiki Bulgaristan’da bulunan altın ve gümüş madenlerini eline geçirmesine kadar madeni paralar daha ziyade gümüştü. Oğlu Büyük İskender ( MÖ 336-323) Yunan İmparatorluğu ile Pers İmparatorluğunu işgalinden sonra kuzey Afganistan’daki Pers altın madenlerini Yunan İmparatorluğu hazinesine katarak hazineyi zenginleştirdi. İskender, Pers’lerden aldığı 22 metrik tondan ( 700.000 troy ons ) fazla altınla ünlendi. Hem Philip hem de İskender ordularının ve askeri ihtiyaçlarının maliyetini altın sikkelerle öderdi. Yunan İmparatorluğunda, madeni paralar aslan ya da koç ya da boğa yerine krallarının mührüyle damgalanmaya başladı.

Lejyon ödemelerinde altın sikkeyi kullanan Romalılar, para birimleri olan aureu üzerine hükümdarlarının başını basma geleneğini tarihe getirmiş oldular. Aureu, genellikle 950 saflıkta ( 22 karat) ve 7.3 gr ağırlığındaydı ve 45 aurei 1 roma pound’u ( libre) ağırlığındaydı. Her ne kadar bu para günlük kullanım için çok kıymetli olsa da, devlet yöneticileri, tacirler tarafından ve ordu ödemelerinde ( bir lejyonerin aylık maaşı 1 aureus) kullanılıyordu. İngiltere’de 1 aureus ile 400lt ucuz şarap ya da 91 kilo un alınabiliyordu. Daha küçük sikkeler 4.4 gr ağırlığında olup, İspanya ve Doğu Avrupa’daki maden tedariğinin azalması ile birlikte MS 300te ortaya çıktı. Romalılar, altın sikkeleri daha önce hiç görülmemiş ve modern zamanlarda dengi olmayan özel bir terazi ile tartıyordu. MS 200 ve 400 yılları arasında yüzmilyonlarca sikke dağıtımdaydı. Söz konusu sirkülasyonun boyutu, Avrupa’da özellikle de İngiltere’de kullanılan sürülerce Roma sikkesinden anlaşılabilir. Örnekleri İngiltere Müzesinde görülebilir. İngiltere Müzesi HSBC Para Galerisi, erken dönem sikke gelişimini özgün şekilde sergilemektedir.

Roma İmparatorluğu, kamu kuruluşları ve para sistemiyle, Batı Avrupa’ya kaydadeğer bir birlik kazandırdı. MS 400 yılından sonra imparatorluğun çöküşüyle altın paraların tekrar sirkülasyona girmesi nerdeyse 1000 yıl sürdü. Akdeniz ülkelerinin ana parası, Bizans İmparatoru Konstantin tarafından bezant ya da nomisma olarak basılmış olan solidus olarak kaldı. Bezant, Roma İmparatorluğunun çöküşünden, altın ve gümüş ducat larıyla meşhur Venedik’in yükselişine kadar olan sürede altın madeni paranın simgesiydi. 6ıncı yüzyılda bir gözlemcinin söylediği gibi “tüm insanları ve krallıkları, benzeri hiçbir krallıkta olmadığından kendine hayran bırakıyordu”. Yeni altın tedariğindeki kesinti sebebiyle, para basımı son derece sınırlıydı ve sikkeler değer kaybediyordu. 1081 yılına gelindiğinde, sikke içerisindeki altın oranı 250 saflık ( 6 karat) a kadar düşmüştü. İmparator Komenus, bezant ya da Venedikliler tarafından perpero diye adlandırılan, hiperpiyon yani 4.4. gr ağırlığındaki yeni parayı basarak imparatorluğa biraz itibar kazandırdı. Altın rezervlerindeki sıkışıklıktan ötürü bu para da hiçbir zaman kaydadeğer prestij yakalayamadı.

MS 700lerde Afrika’dan gelen altının çoğu, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’dan yayılan ve büyüyen İslam imparatorluklarının hükümdarları tarafından basılan dinar için kullanıldı. Bu altın sikkeler Şam, Bağdat ve Tripoli de imal ediliyor ve İslam dini gereği insan sureti resmedilemediğinden, Arap hat sanatçıları tarafından süsleniyordu.

1200’lerde Venedik’in ticaretteki gücü İslam ve Avrupa ülkeleri arasındaki ticareti arttırdı. Bu zenginlik, Batı Afrika’dan Kuzey Afrika’ya develer üzerinde Sahra çölünü geçerek gelen altını yutuyordu. Altın paralar artık Akdeniz’in hemen karşı kıyısındaki Afrika altını kullanılarak basılmaya başladı daha sonra da Floransa ve Cenova’da basıldı. Venedik kısa zamanda altının esas piyasası oldu ve 1284’te ilk darphanesini açtı. Sonraki yıl 3.55gr’lık ilk altın ducat basıldı. Bu para sonraki 500 yıl boyunca zenginlik ve gücün sembolü ve Romalıların solidus ve aureus’undan sonra en yaygın geçerliliğe sahip sikke oldu.

Macaristan’daki yeni madenlerle beraber. 1300 sonrasında altın tedariği güç topladı.Birdenbire tüm Avrupa sikke basar duruma geldi. Fransa’da 1338 ile 1339 yılları arasında kraliyet darphanesi 10 ton sikke bastı. 1344 yılında Floransa, Cenova, Venedik ve Londra Darphaneleri toplamda 5 ton sikke basımı yaptılar. Londra’daki İngiltere Müze’sinde 13 ve 14üncü yüzyıllarda çeşitli Avrupa ülkeleri ve eyaletleri tarafından basılmış 25 kadar değişik sikke örneği sergilenmektedir.

Gerek Batı Afrika’dan direkt Avrupa’ya deniz yoluyla taşınması sebebiyle gerekse Amerika’daki yeni madenlerle beraber, 1500 yılı itibarıyla altın tedariği konusunda düzen değişirken, sikke üretimi de değişti. 1457de Portekiz Afrika altınından yapılma, cruzado adında sikke bastı. İngiletere’de VII.Henry 1489 yılında 15.55 gr ağırlığında 958 saflık ve 1£ değerindeki ilk kraliyet parasını bastı. 1503 yılında Sevilla’daki darphane Amerika’dan altın almaktaydı. Sonraları kraliyet taçlarına dönüştürülen altın İngiltere, Hollanda, Cenova, Belçika ve Venedik’e ihraç ediliyor orda yeniden eritilip para yapılıyordu. Ancak Güney Afrika tedariği gümüşe kıyasla oldukça kısıtlıydı o sebeple 16 ve 17inci yüzyıllarda Avrupa’da gümüş sikke altına kıyasla daha yaygındı. İngiltere’de Kraliçe I inci Elizabeth’in 1558’te , babası VII Henry’nin değer kaybettirdiği prestiji yeniden kazandırmak amacıyla yeni altın melekler ve sikkeler piyasaya sürmesine rağmen yıllık sikke cirosu 300 kiloda kaldı. Gümüş sikke ise nerdeyse herkesin cebindeydi.

Altın sikke, geri dönüşünü, ancak 1960’larda Brezilya’daki yeni maden keşiflerini takiben gerçekleştirdi. İngiltere ana sirkülasyon için gümüş yerine altın standardına resmen geçti. Brezilya’dan çıkarılan altın Rio De Jenaro ve Lizbon’daki darphanelerde moedas’a dönüştürülüyordu. Ancak bu altının çoğu daha sonra İngiltere’ye gönderiliyor ve ilki 1663 yılındaki olmak üzere guinea’ye çevriliyordu. Guinea, Afrika’nın altın kıyısı anlamına gelmekte olup, 0.27troy ons ( 8.7gr) ağırlığında, 916.6 saflık ve 1 £ değerindeydi. Londra Darphanesi, 1713-1716 yılları arasında guinea olarak 31 ton altın bastı.

Yeni altın akımı, altının, sonraki yıllarda esas sirkülasyondaki para konumunu kazanacak olan gümüşe kıyasla fazla-değerlendirilmesine sebep oldu. Zira, tacirler basılmak için altın göndermeye devam ederken, satış için özellikle Hindistan ve Çin’de daha değer gören gümüşe yöneldiler. Altın sikke için değer, 1717 yılında Darphane Müdürü Sir Isaac Newton tarafından, sonraki iki yüzyıl da devam edecek şekilde £44.4.11½d (£4.35) olarak ilan edildi. Bu gelişme, altına talebi arttırmasının yanısıra 1914 yılında 1 inci Dünya Savaşı çıkana dek İngiltere’nin altın standardına geçişine sebep oldu.

18inci yüzyıl boyunca, büyük miktarda guinea sirkülasyona kondu. Darphane yılda 3-4 ton altın basıyor nerdeyse hiç gümüş basmıyordu. Her nekadar çoğu diğer ülke gümüş para kullanımına devam etse de Roma İmparatorluğu’ndan bu yana altın hiç bu kadar sirkülasyonun içinde olmamıştı.

1816 yılındaki madeni para hareketiyle beraber Kraliyet sikkesi, guinea yı iptal ederek altın para standardını resmileştirdi.Bu sikke ( sovereign ) 916 saflık ve 7.77 gr ağırlığında olup tek geçerli ve resmi değer ölçüsü haline geldi.

Altın paranın son zaferi, 1848’ten sonra Amerika Birleşik Devletleri ve Avusturalya’daki altına hücum hareketleri oldu. Altın üretimi beş katına çıktı. Altın para basımı, 1850’lerde Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde arttı ve sonuç olarak pek çok millet gümüş standartından altın standartına geçti.

Açıkça görülüyor ki 19uncu yüzyılda çıkartılan altının tamamı para basımına harcandı. 1inci Dünya Savaşı öncesindeki klasik altın standartı döneminde İngiltere ve Avusturalya’daki guinea, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki eagle, Almanya’daki mark, Rusya’daki ruble, Avusturya’daki crown, Macaristan’daki florin ve Fransa’daki napolyonların toplamı 13000 tonu bulmaktaydı. Ancak 1914 te ülkelerin savaşa girmesiyle beraber hükümetler altınlarını idareli kullanmaya başladı ve sikkeler geri toplandı. Bu dönem uluslararası anlamda altın sikke döneminin kapanışı oldu.

▲ Yukarı dön

Som Altın

Amerika Birleşik Devletleri’nde Federal Ticaret Komisyonu, içi boş olmayan en az 10 karatlık her parçaya izin verir.

▲ Yukarı dön

Son İşlem Günü

Belirlenmiş bir vadedeki bir opsiyon ya da belli bir ay için teslimatı onaylanmış vadeli kontratın son işlem günüdür. COMEX’te bu son takvim gününden dört gün öncesidir. Tüm açık pozisyonlar, son işlem gününün bitimine kadar kapanmış olmalıdır.

▲ Yukarı dön

Spot Fiyat

‘Nakit fiyat’ da denir. Fiziksel piyasada hemen altın teslimatı için söz konusu olan mevcut fiyattır. Aksi belirtilmedikçe loco Londra yüklemeli, ödemesi takip eden iki iş günü olan fiyattır. İleri tarihli piyasalarda spot mevcut işlem ayı anlamına gelir.

▲ Yukarı dön

Tahsis Edilmemiş Altın

Genel bir havuz ya da stoğun parçası olarak bir banka ya da külçe taciri tarafından müşterisi için tutulan altın. Külçeler sahibine özel yani tahsis edilmiş değildir. ‘Tahsis edilmiş altın’ın zıttıdır.

▲ Yukarı dön

Tahsis Edilmiş Altın

Başka sahipler adına bir banka tarafından muhafaza edilen ve teminatlı bir alacaklıya tahsis edilmiş olan altındır. Ayrılmış( segregated ) da denilebilir.

▲ Yukarı dön

Tahvil ( altın destekli )

Kesin formül değişse de, hem hükümetler hem de madencilik firmaları, yatırım piyasasında ödünç para anlamında altın destekli tahviller çıkarmaktadırlar. Devlet tahvilleri arasında, en iyi örnek; vadesi 1 Ocak 1988 olan, 1973 yılında Fransız Rente Giscard tarafından piyasaya sürülmüş olan tahvillerdir. Bu tahvilde, Fransız frank’ı ve altın arasındaki resmi ilişki, vade süresi içerisinde gerilirse, hem yüzde yedi faiz hem de vade dolum tarihindeki tahvil bedelinin Paris Borsasında 1 kg altın karşılığına endeksleneceği garantisi taşıyordu. Böyle bir durum olduğunda vade sonu bedeli 1987’deki son otuz işlem seansı sonucu ortalama Paris altın fiyatına göre ayarlanıyordu.

Özellikle Kuzey Amerika’daki altın madencilik firmaları, finansman oluşturmak için genellikle yüzde 7.5 faizli ve sonraki üretimlerine dair altın garantisi veren (gold warrant calls) tahvil çıkartmışlardı. Bu tip tahviller, sahibine direkt yatırım imkanları sunması ve uzun vade tarihleri vermesi sebebiyle ödünç altın prensibinden farklılık gösterir. Bu fikrin arkasındaki düşünce, diğer bütün yatırım araçları aşağı performans sergilerken altının ivme kazanması anlamına gelen tezgah üstü hareketliliğinden faydalanmaktır.

▲ Yukarı dön

Takas

Bu terim fiziksel altın piyasasında farklı anlamlara gelir;

(i) Bir lokasyondaki metalin başka bir yerdekiyle değiştirilmesine denir. Örneğin, Federal Rezerv bankası tarafından New York’ta muhafaza edilen altın,İngiltere Bankası tarafından Londra’da muhafaza edilenle değiştirilebilir. Bu durumda altının fiziksel hareketi söz konusu değildir.

(ii) Aynı miktarın daha sonra geri satınalınması için vadeli bir işlem aracılığıyla yapılan spot altın satışı anlamını taşır. Hükümetler ve merkez bankaları için beklenmedik kısa süreli durumlar için nakit temini ya da faiz getirisi sebebiyle tercih edilen bir yöntem haline gelmiştir.

Altın başlıbaşına, piyasa için ciddi bir nakit kaynağı olmuştur. Takas tekniği özellikle altın madenciliğiyle uğraşan Güney Afrika, Brezilya, Filipinler gibi yerel üretimlerini pazarlayan ülkelerde kullanılmaktadır. Altınlarını direkt satmaktansa anında nakit için takas edebilirler. Örneğin Güney Afrika, 1970lerden itibaren pazarladıkları üretimlerinin bir kısmını kullanarak, yoğun takas programlarına girmiştir. Genellikle altı aylık takas altınlar ya vade tarihine yuvarlanır ya da fiyat yüksekse bir kısmı satış için bir kısmı ise rezerve iade olarak saklanır.1980lerin ortalarındaki zirve dönemde, Güney Afrika’nın dört yüz tona tekabül eden bir altın takası yaptığı tahmin ediliyor. Hindistan Rezerv Bankası, kısa süreli bir döviz krizinden kurtulmak için Japon Bankasından 1991 yılında aldığı krediye karşılık altın takası yapmıştır. Her zaman olmamakla beraber merkez bankaları, IMF’nin Uluslararası Finans İstatistiklerinde yayınlanan rezerv rakamlarında düşüş gösterir şekilde altın takası yaptıklarında genellikle açık bir satış olarak nitelendiğini oysa çoğu zaman gerçeği yansıtmadığını belirtmişlerdir.

(iii) İleri tarihli piyasalarda takas vadeli kontratları yuvarlama anlamında kullanılır.

▲ Yukarı dön

Takas Üyeleri

Londra Külçe Piyasasında, toplam ciroları, Londra Külçe Piyasası Kurumu tarafından yayınlanan aylık takas cirosu istatistiklerini oluşturan yedi tane takas üyesi vardır. Takas üyeleri; Bank of Nova Scotia/Scotia Mocatta; Deutsche Bank AG; HSBC Bank USA, London Branch; Morgan Guaranty Trust Company of New York; N.M.Rothschild & Sons Limited ve UBS AG dir.

▲ Yukarı dön

Takvime bağlı fiyat farkı

Risk-alıcının, vadeli altın kontratına ( belirli bir fiyattan alış ya da satış yönünde olan ) dair bir opsiyon satınalması ve anında aynı fiyattan başka bir aya satış yapması sonucu ortaya çıkan fiyat farkıdır.

▲ Yukarı dön

Tarihe-tabi Opsiyonlar

Sonucu, vade tarihine gelene kadarki sürede fiyatın sergilediği performansa bağlı olan opsiyonlardır.

▲ Yukarı dön

Tarihten-bağımsız Opsiyonlar

Sonucu tamamen anlaşılan fiyatın vade sonu günündeki durumuna bağlı olan opsiyonlardır. Fiyatın vade ömrü boyunca gösterdiği performansın hiçbir etkisi yoktur. Standart Avrupa ve Amerika opsiyonları tarihten bağımsız opsiyonlardır.

▲ Yukarı dön

Tasfiye

Fiziksel altının geri satışı, İster politik ve ekonomik kaygılar isterse kar amacıyla olsun altın piyasasında son derece sık rastlanan bir uygulamadır.

Geçmişte, altın fiyatı sabitlenmediğinden, geri satış hareketine sebep genellikle fiyat kaygılarıydı. 1789da Fransız İhtilalinden kaçarak Londra’ya gelen Fransız aristokratlar piyasayı altın sikkeye boğdular. Rusya’da ihtilali, yakın zamanda ise Amerika’nın Vietnam’dan çekilmesini, İran’da Şah’ın düşüşünü ve Kuveyt’in Irak tarafından işgalini takiben piyasaya yoğun sikke girişi oldu.

Ancak uluslararası boyutta, yirminci yüzyılda ağırlıklı olarak ortaya çıkan tasfiyelere fiyat dalgalanmaları sebep oldu 1930’ların başında Hindistan’daki altın tasfiyelerine, sadece ekonomik endişeler değil, altın fiyatının ons başına 35$a yükselmesi sebep oldu. 1970’lerden beri süregelen altın fiyatındaki bu geniş çaplı dalgalanma endişe kaynaklı satış yerine kar amaçlı altın satışlarını harekete geçirdi. Düşük fiyat farkıyla satılan altın külçeleri ve yüksek karatlı altın mücevher, Orta Doğu ve Kuzeydoğu Asya’da fiyat keskin bir şekilde yükseldiğinde işlem gördü. Kaydadeğer bir gelişme olarak 1974, 1980, 1986 ve bir parça da 1993’te bu bölgelerde yaklaşık 150 ton altın tasfiye edildi. 1994 yılında, para birminin zayıflığına endeksli olarak Türkiye’de de önemli miktarda altın geri satışı söz konusu oldu. Ancak en can alıcı altın geri satış örneklerinden biri 1997 ve 1998 yılları sırasında Tayland, Endonezya ve Güney Kore’nin yüzlerce ton altın sattığı Asya para birimi krizi sırasında yaşandı. İthalata özgü normal trendin aksi olan bu gelişme, piyasaları kısa sürede ciddi anlamda etkilemiş olacak ki Tayvan, Endonezya, Mısır ve Suudi Arabistan’daki yerel fiyat Londra piyasasının altında kaldı. Bu gidişat bir haftadan daha uzun sürse Avrupa’daki rafinerilere ürün iadesi söz konusu olurdu. Yakın zamanda genç kuşağın kendilerine kalmış altını tutma niyetlerinin pek olmaması ile beraber Fransızlar da geleneksel sikke ve külçe stoklarını tasfiye etmeye başladılar. 2000 yılında benzer tasfiyeler Avrupa ülkelerinde de görülmeye başladı özellikle Almanya, İsviçre, Belçika ve Avusturya başı çekti.

▲ Yukarı dön

Tavan/Tıpa

Ödünç veren ve ödünç alan arasında yapılan ve ödünç alanın, aldığı para ya da altın karşılığında belli bir maksimum faiz oranından daha fazla ödemek durumunda kalmayacağına dair garantide olduğu kontrat türüdür.

▲ Yukarı dön

Teklif

Bir piyasa yapıcının altınını satacağı fiyattır. ‘Talep’in zıttıdır. ‘istenen fiyat’ olarak da bilinir.

▲ Yukarı dön

Teknik Analiz

İstatistikleme olarak da bilinen bu yöntemin altın piyasasında, altın fiyatının ons başına 35$ seviyesini aşması için 1968 yılında serbest bırakıldığı ve özellikle 1975 yılında Amerika Birleşik Devletlerinde vadeli kontratların piyasa çıktığı zamandan itibaren son derece önemli bir rolü vardır. Teknik analistler, fiyatın herşey olduğunu, mevcut fiyat incelemesi ve fiyat geçmişinin tüm cevapları sakladığını söyler. Özetle, teknisyen tarihin tekerrür edeceğine inanır. Anlayabildiği piyasa ortamı, altın madencilerinin, külçe tacirlerinin, yatırımcı, spekülatör ve üreticilerinin bilgi havuzudur ve onların sergiledikleri tavır fiyatı belirler.

Bu doğru olsun olmasın, altındaki teknik grafikler, özellikle kısa vadeli eğilimleri göstermek konusunda ciddi bir güce sahiptir. Pekçok piyasa oyuncusu kendi grafiklerine ya da altın piyasasındaki havaya ışık tutan görsel grafikler hazırlayan profesyonel hizmet şirketlerine büyük rakamlar yatırırlar. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Emtia Ticareti Danışmanları, alış ve satış sinyalleri için özellikle bilgisayar ortamında hazırlanmış olan grafiklere riayet eder. Teknik analistler, COMEX’teki günlük fiyat değişikliklerinden Londra sabitlemesine ya da altın/gümüş oranlarına kadar pek çok unsuru grafiğe döker.

Bu grafikler üzerine çalışmaya başlamadan önce referans noktasının ne olduğu iyi bilinmelidir. Amerika Birleşik Devletleri’ nde COMEX işlem günündeki en yüksek ve düşük kapanış rakamları önemlidir. İngiltere ve Avrupa’da Londra öğleden sonra sabitlemesini gösteren grafikler geçerlidir ( Londra öğleden sonra sabitlemesinde New York Borsası açıktır). COMEX üzerine hazırlanan grafik her gün için dikey bir çizgi kullanır, Londra sabitlemesini gösteren grafik hergün için tek bir nokta üzerinde bilgi verir. Çoğu grafik, aynı zamanda birbiriyle de entegre edilebilir, İki ayrı çizgi olarak fiyat hareket ortalaması aylık, üç aylık ya da yıllık olarak verilip fiyat değişikliğinin oran ya da dalgalanması ölçülebilir. Grafiği hazırlayan kişi, ana müşteri eğilimlerini bulmak için düz bir çizgi üzerinde yüksek ve düşük fiyatları bir dizi halde hazırlamalıdır. Bir COMEX grafiğinde, yukarı ivme, hem günlük en yüksek hem de en düşük fiyat artarak devam ediyorsa ortaya çıkar. Aynı şekilde işlem gününün en yüksek ve en düşük fiyatı azalıyorsa aşağı ivme oluşur. Günlük dikey bir çizgi kullanan COMEX grafiklerinin kaynağı, iki yüz yıl önce Japonya’da kullanılan Candle Stick analizine dayanır.

Eğer net bir yukarı ya da aşağı ivme yoksa, piyasa dar bir işlem hacminde hareket ediyor anlamına gelir ve grafikçiler böyle bir piyasayı mutlaka daha yüksek ya da düşük bir hareket yapacağı bir kırılma noktası bekleyen ‘tıkalı’ piyasa olarak nitelendirir.

Böyle bir kırılmayı yaptığında, anahtar unsur fiyat çok artarsa direnç seviyesi, çok düşerse destek seviyesi olacaktır. Direnç altının kırmayı başaramadığı daha önceki yüksek seviyeler yani önceki tıkanıklık söz konusu olduğunda ortaya çıkar aynı şekilde destek de aksi yöndeki geçmiş tıkanıklık seviyelerinde devreye girer. Can alıcı grafik noktası örneğin önceki seferin en düşüğü olan fiyattır. Önceki fiyat 290.75$ iken yeni fiyat bunun da altına düşerse destek seviyesi kırılmış olur ve sonraki destek daha da önceki en düşük seviyede ortaya çıkacaktır; yani 272$ seviyesinde ( aslında destek tam kırılmadan önce piyasa yüzde üç kadar bir aşmayı kaldırabilir yönünde bir uyarı vardır ).

Burda esas amaç ayı piyasasının sonunda ya da boğanın başlangıcındaki o tek işlem gününe dair müşteri eğilimindeki anahtar dönüşü işaret edebilmektir. Bu noktada grafik hazırlayan kişi bu tip bir değişimi doğurabilecek formasyon ve dizileri takip etmektedir. Bu günlük fiyatlara göre hareket eden Charted in tandemortalama fiyat hareketini gösterir; üç aylık ve yıllık olanlar en yaygınlarıdır.

Teknik Analizin Başlıca Dizinleri;

Çift Tavan; bir M formasyonudur. Fiyat yeni bir yükseliş yapar sonra dirençle karşılaşır, biraz geri düşer ve sonra nerdeyse önceki yükseğine kadar çıkar ama onu aşmayı başaramayarak hızla ve sert bir şekilde geri düşer. ‘çift dip’ bunun tersidir( Çift dip’te fiyat düşer, destekle karşılaşır, yükselir ).

Baş ve Omuzlar; fiyat yeni bir yükselme yapar ( sol kolun kalkışını gösteren çizgi), hafifçe geri gider sonra tekrar yeni bir yükseğe çıkar ( baş ), geri düşer, önceki yükseğe kadar çıkar, duraklar ve hızla geri düşer ( sağ koldan aşağı ). Bazen baş ve omuzlar yükseği olarak da bilinir

Flama ya da Bayrak ayı ya da boğa piyasasına has kısa vadeli bir uzlaşmadır. Boğa piyasasında, fiyat hafifçe zirveye çıkıp ( bayrak direği) üç haftayı aşmayan bir süre içerisinde geri düşer ve sonra tekrar yükselmeye başlarsa ortaya çıkar. Ayı piyasasında hızlı bir düşüşten sonra fiyat anlık tekrar yükseldiğinde üç haftadan fazla olmayan bir vade için anlaşıldığında ve sonra fiyat tekrar düşmeye devam ettiğinde bayrak ortaya çıkar

Üçgenler üç tipte olur; yükselen, alçalan ve simetrik. Yükselen üçgen dikey bir dirence sahiptir ama destek hattı hala yükselmekte olan boğa piyasasını temsil eder şekilde yükselir. Alçalan üçgen düşmekte olan ayı piyasasını temsilen yatay bir destek hattına ama alçalan direnç hattına sahiptir. Simetrik üçgen ise bir süre devam edecek dar bir işlem hacmini temsilen yükselen bir destek hattı ama düşen bir direnç çizgisine sahiptir.

Sivri Uç yakalanamayacak ana eğilim hatlarına karşı açık bir yarıştır. Takoz fiyatın yükseleceğine dair güven azaldığında yükselir, düşeceğine dair inanç azaldığında düşer.

▲ Yukarı dön

Teknik Analiz

Temel arz talep faktörleri üzerine yoğunlaşan kıymetli metal analizine verilen addır.

▲ Yukarı dön

Temerrüt

Bir tarafın anlaşma şartlarını yerine getirmek konusundaki başarısızlığıdır. Özellikle, vadeli kontrat alıcı ya da satıcısının gerektiğinde metali teslim edememesi ya da altın ödünç alan tarafın vade gününde metal karşılığını ödeyememesi olarak düşünülebilir.

▲ Yukarı dön

Teminat

Altının, döviz borçlarına karşılık teminat olarak kullanılması ilk olarak 1974 yılında İtalya ile Almanya arasında zarardaki hesaplara karşılık borçluyu korumak amacıyla ortaya çıkmıştır. Bu teminat ilk olarak her iki ülkenin merkez bankaları arasında gerçekleştirilmiş olup sonraları bir merkez bankası ile bir ya da daha fazla ticari banka arasında daha karmaşık takas işlemlerine dönüşmüştür. Bu tip anlaşmalar özellikle fiyatı düşürecek ani metal satışlarında oluşabilecek kısa vadeli döviz krizlerinde fayda sağlar. Aynı zamanda Güney Afrika gibi üretici ülkelerin altınlarını fiyatın zayıf olduğu dönemlerde piyasadan uzakta tutmasını mümkün kılar. Şartları anlaşmadan anlaşmaya değişse bile en basit anlamdaki teminat durumunda, anlaşma aşamasında merkez bankasının, altını piyasa fiyatının nerdeyse yüzde 100lük kısmını alacağını ve fiyat düştüğü takdirde sadece marj alacaklarından sorumlu olacağını taahhüt eder.

▲ Yukarı dön

Tescil

Altın, gümüş ya da platinyum mücevher ya da tabaka üzerine basılan, kalitesinin geçerli kanuni standartta olduğunu teyid eden işaret ya da işaretlerdir. Avrupa’nın çoğu ülkesinde bu 18 karat iken İngiltere’de resmi standartlar 22,18,14 ve 9 karattır.

Sponsor firmanın markası

Tescil konsepti onüçüncü yüzyılda İngiltere’de doğmuş, 1300 yılında sistemli tescilleme başlamıştır.Bundan kısa süre sonra hala daha İngiltere’nin mücevher tescili konusundaki dört onaylı analiz evinden biri olan Londra’daki Worshipful Company of Goldsmiths firmasının kontrolüne geçmiştir. Aslına bakılırsa, tescil kelime olarak Londra’daki Goldsmiths’ in işareti anlamına gelse de daha geniş bir anlam kazanmıştır.

Altının kalitesi ve karatını gösterir

İngiltere, tescil konusunda en sıkı yönetmeliklerden bazılarına sahiptir. Londra, Birmingjam, Sheffield ve Edinburgh taki analiz evleri bir gramdan daha ağır olan tüm karatlı altın mücevheri kontrol eder. Tescilleri tüketici koruma konusunda garanti kabul edilir.

▲ Yukarı dön

Teslim Süresi

Kısa pozisyon sahiplerinin, borsada, teslimat yapacaklarına dair niyetlerini beyan etmeleri için geçerli olan süredir. Örneğin bir COMEX teslim ayında teslim süresi, önceki ayın son işlem gününü takip eden iki gün sonra başlar ve teslim ayını takip eden bir iş gününe kadar uzar. Uzun pozisyonların yüklü tasfiyesi ya da altın ve depo makbuzlarının kabul yükümlülüğünden kurtulmak için, genellikle teslim sürelerinin hemen öncesinde gerçekleşir. Yani teslimattan bir ya da iki gün önce tahliye edilen uzun pozisyonlar teslim süresinde sahiplerine zorla satılabilir.

▲ Yukarı dön

Teslim Tarihi

Kontrat gereği altının teslim edilmesi gereken tarihtir.

▲ Yukarı dön

Teslimat

Altın ya da mülkiyet sertifikalarının transferidir. Depo ya da bankanın malın yeni sahibine düzenlediği makbuzlarla işlediğinden metalin fiziki hareketini özellikle gerektirmez.

▲ Yukarı dön

Teslimat Ayları

Her vadeli borsa tarafından, teslimat beyanlarının verilmesi gereken seçilmiş aylardır. COMEX gibi ana borsalar Şubat’la başlayan müteakip ayları listeler.

▲ Yukarı dön

Teslimat Beyanı

Vadeli piyasalarda kısa pozisyon sahiplerinin teslim yapacakları yer ve zamana dair yayınladıkları beyandır.

▲ Yukarı dön

Teta

Vade süresi içinde, opsiyon değerindeki bir birimlik değişikliğin anlık oranına dair ölçüdür.

▲ Yukarı dön

Tezgah-üstü Opsiyonlar ( Over-the-Counter Options -OTC)

Bu tip opsiyonlar, daha esnek olmaları ve her biri ana oyuncu gibi hareket eden garantör ya da yazıcı ile alıcı arasında özel bir anlaşmaya sahip olmaları sebebiyle borsa opsiyonlarından farklılık gösterir. Alıcı, piyasa fiyatı, vade tarihi ve miktar konusundaki ihtiyaçlarını net ifade eder, garantör bir prim teklifinde bulunur. Bir nevi özel tasarlanmış bir opsiyon anlaşmasıdır ve borsa opsiyonunun aksine, her ne kadar alıcı kendi opsiyon pozisyonunun aksine işlem yapabilse de, ticareti yapılabilen bir enstrüman değildir. Herşey gizli olduğundan, hacim hakkında hiçbir detay verilmez. Borsa opsiyonlarını aştığı öngörülse de, tezgah üstü piyasanın gerçek boyutu ya da çapı bilinmemektedir. On, onbeş uluslararası banka ve külçe taciri kendi müşteri yapılarını temsil eder şekilde tezgah üstü opsiyon önerirler.Bazıları üretimlerine güvence arayan madencilik firmalarıyla ticaret yaparken, diğerleri altın rezervlerinden bir kazanç sağlamak konusunda opsiyonları karlı gören merkez bankalarıyla çalışır. Londra, New York ve Zürih’teki büyük tacirler tezgah üstü opsiyon sunar.

▲ Yukarı dön

Tıpa ve Yaka

Alıcının satın aldığı satış opsiyonları karşılığında alış opsiyonları yazdığı bir opsiyon stratejisidir. Min-Max olarak da bilinir.

▲ Yukarı dön

Ticari Opsiyonlar

Külçe aracıları ve endüstriyel üretici ile kullanıcılar arasında fiziksel altına dair anlaşması yapılmış uzun vadeli alış ya da satışlardır.

▲ Yukarı dön

Troy Ons

Altının geleneksel ağırlık birimi troy onstur. Bilindiği kadarıyla bu isim, Orta Çağda Fransa’da Troyes’teki yıllık fuarda kullanılan bir ağırlıktan gelmektedir.Her ne kadar metrik sistemin kullanılması madencilik ve altın ticaretinde yaygınlaşsa da 995 saflıktaki altının fiyatı için kullanılan ağırlık birimi hala troy onstur. Bir troy ons= 31.1034807 gram, 32.15 troy ons= 1kg dır. Aynı şekilde 1 troy ons= 480 arpa= 20 penny ağırlığıdır. 3.75 troy ons= 10 tolas ( Hindistan kıtası), 6.02 troy ons= 5 tael, 1 troy ons= 155.52 metrik karattır ( elmas/ kıymetli taşlar).

▲ Yukarı dön

Türev

Bedeli, altın gibi anlaşılan ortak bir varlık üzerine değerlendirilen finansal enstrüman ya da kağıt üründür. Türeve örnek olarak vadeli kontrat barındıran türevler, altın destekli bono ve opsiyonları verebiliriz.

▲ Yukarı dön

Uluslararası Finans Kurumu ( International Finance Corporation (IFC)

Dünya Bankasının ticari koludur. Özellikle Afrika’daki altın projelerine finans sağlamada büyük rol oynamıştır. IFC, Gana’daki Ashanti madeni ve Mali’deki Syama madeninin yeniden yapılanması için uzun vadeli finans paketleri hazırlamıştır. İlk yatırımları Rusya’nın Amur bölgesindeki Pokrovsky madenidir. Yakın zamanda ise IFC Lao Cumhuriyeti’ndeki Sepon altın-bakır madenine proje finansmanı sağlama kararı almıştır.

IFC

2121 Pennsylvania Avenue, NW

Washington DC 20433

USA

Tel. +1 202 473 7711

Fax +1 202 974 4384

Web www.ifc.org

▲ Yukarı dön

Uygulama

Genellikle, bir opsiyon sahibinin anlaşılan fiyat üzerinden altın alma ya da satma hakkını kullanmasıdır. COMEX’te ise, bir opsiyonun sahibi tarafından anlaşılan bir vadeli kontrata dönüştürülmesi anlamına gelir.

▲ Yukarı dön

Uygun Teslimat Külçesi

Bir altın külçesi üzerinde, metalin Londra Metal Borsası’nca uygunluk gereklerini yerine getirdiği anlamına gelen bir mühür vardır.

Pamp Uygun Külçesi

Uygun külçe 350-400 troy ons altın içermeli en az 995 saflıkta olmalıdır. Dünya çapında uygunluğu onaylı altmışbir rafineri ve eritme evi ya da isimleri değişmiş, artık operasyonu devam etmeyen kırkiki firmadan birinin mührüne sahip olmalıdır. Londra Metal Borsası külçelerin iyi bir görünümde olma ve kolay kavranabilmelerine önem verir.Uygun altın külçeleri uluslararası ticaretin malzemesidir ve spot fiyat direkt bu külçelere dairdir.

▲ Yukarı dön

Uzun

‘Uzun pozisyon’ ya da ‘uzuna girme’ tabirleri, normal olarak fiyatın yükseleceği beklentisiyle, vadeli, opsiyon ya da metal hesabına karşılık yapılan altın satınalmaları anlamına gelir. Aynı zamanda rafineri ya da mücevher imalatçısı gibi güvence altına alınmamış envanteri olan şahıs ya da kurumu temsil eder. ‘kısa’ tabirinin zıttıdır.

▲ Yukarı dön

Uzun Dalgalanma

Satış ya da alış için alıcı olmak anlamına gelir. Kısa dalgalanma’nın zıttıdır.

▲ Yukarı dön

Üçgen

Teknik Analizde önemli bir dizin.

▲ Yukarı dön

Üretilmiş Altın

İlk alçı külçe halden yarı işlenmiş ya da son ürün haline getirilmiş altına verilen addır. Diğer parçalarla biraraya getirilmeden önce mekanik şekillendirme ya da yatırıma yönelik şekil, ebat kazandırma gibi aşamalardan geçer. Altının, mücevher, sikke, diş, elektronik ve diğer endüstriyel alanlarda kullanılan ve alaşım formundaki halleri bu tanım altında roplanır.

Üretim, 1990 yılından bu yana her yeni madenden çıkan ( yatırımcı, hurda ya da merkez bankalarından gelenlerin dışında kalan ) tüm altını eritmek suretiyle altın talebine cevap verme konusunda ana oyuncudur.

▲ Yukarı dön

Vade Başlangıcı

Önceden ödenen ama ancak anlaşılan ileri tarihte geçerlilik kazanacak opsiyon türüdür. Anlaşılan tarihten sonra, alıcı, normal ömürlü ve para girişi ancak vade süresi dolumunda olacak bir opsiyona hiç fark ödemeden sahip olur.

▲ Yukarı dön

Vade Günü

Bir opsiyonun vadesinin dolduğu veya uygulanacağı ya da yokolacağı tarihtir.

▲ Yukarı dön

Vade Primi

Spot, vadeli ve ileri tarihli teklifler arasında, para, taşıma maliyetleri ve altın faizlerine göre değişecek olan farka verilen addır.

▲ Yukarı dön

Vade Sonu Tarihi

Bir opsiyonun işlem görebileceği son gündür. Olgunlaşma günü olarak da bilinir.

▲ Yukarı dön

Vadeler/ Vadeli Borsası/ Tarih

Gelecekteki belirli bir tarihte , anlaşılan belirli bir fiyattan, belirli bir miktar emtia teslimatına dair kanuni bağlayıcılığı olan kontratları içinde barındıran vadeler ve vadeli piyasalar anlamına gelir. 1830’larda Chicago’da doğmuştur. Ortaya çıkış sebebi, fiyatları eşitleyerek özellikle çiftçilere bir dahaki hasatlarına kadar kendilerini güvence altına alma şansı tanımaktır. O zamanlarda ‘gelecek’ olarak bilinen kontratlardı ve özellikle buğday, soya fasülyesi gibi tarımsal emtialar için kullanılıyordu. Amerikan İç Savaşından sonra, Chicago Ticaret Odası, standardize kontratlarla bu uygulamayı gerçek ilk vadeli piyasalara formüle etti.

Bu sebeple vadeli kontratlarla işlem yapmak Amerikalılara doğal gelmeye başladı ve alışkanlık New York’a yayıldı.

Amerika Birleşik Devletleri 1933 yılına kadar sabit fiyatlı altın standardında kaldığından kimse altınla ticaret yapmıyordu. Bu sebeple vadeli altın kontratları daha sonra ortaya çıktı. 31 Aralık 1974te New York Emtia Borsası (COMEX) nda ilk vadeli altın kontratı işlem gördü.

Chicago Ticaret Odası da dahil olmak üzere diğer Amerikan borsaları bu gelişmeyi takip etti. Aslına bakılırsa, Amerika Yönetmeliğindeki gevşemeden önce, 1972 yılında Kanada’nın Winnipeg Borsasında, deneme amaçlı 400 ons vadeli altın kontratı denenmişti. Ancak esas anlamda Amerika borsaları ve özellikle COMEX, uluslararası altın ticaretine yeni boyut getiren kurumlar oldu. COMEX, Amerikan Bankaları ve Finansal Kurumlarıyla ortaklık avantajını kullanarak kısa sürede dünya çapında bir müşteri portföyüne ulaştı. Chicago Borsası, orta-batı Amerikalılara altından ziyade tarımsal ürünlerde hizmet verme konusunda daha ısrarlı kaldı. 1994 yılında COMEX New York Borsası ile birleşti.

▲ Yukarı dön

Vadeli Altın Oranı Anlaşması (Gold Forward Rate Agreement – GOFRA)

Ödünç altınlarını geri çekip, vadeli altın faiz oranına yönelen üreticiler tarafından kullanılan bir güvence enstrümanıdır.

GOFRA, US doları ve dolarla anlaşılan altın faiz oranlarının ortak etkisine karşı güvence sağlar. GOLFRA da ( Altın Vadeli Lease Oranı Anlaşması- Gold Lease Forward Rate Agreement) altınla anlaşılan altın faiz oranlarını sınırlı tutar. Merkez Bankalarının piyasaya altın borç vermeleri konusundaki artan hareketleri, onların da altın oranlarındaki dalgalanmalara açık oldukları anlamına gelir. GODFRA (Altın Vadeli Mevduat Oranı Anlşaması-Gold Deposit Forward Rate Agreement) bu tip farklı aktiviteler için hazırlanmıştır.

▲ Yukarı dön

Vadeli Emtia Ticaret Komsiyonu (Commodity Futures Trading Commission -CFTC)

Tüm Amerikan vadeli piyasaları için düzenleme yapan Amerika Birleşik Devletleri kamu kurumudur.

▲ Yukarı dön

Vadeli Hesap Anlaşmaları

Çoğunlukla Londra altın piyasasında kullanılan ve spot kontrat konusu metal ve para karşılıklarının günlük vadelendirildiği düzenlemedir.

Örneğin, bir tacir, spot piyasada ons’u 300$dan 2000 ons altın satınalır. Spot günü geldiğinde, ki bu normalde anlaşmayı takip eden iki işgünüdür, dolar ödeyip altın almak yerine, tacirin hesabı 600.000$ borçlandırılır ya da metal hesabı 2000 ons altın olarak kredilendirilir. Dolar hesabı borçlu iken faiz işletilir, kredilendirildiğinde faiz ödenir.

Vadeli hesap anlaşmaları, genellikle Londra çıkışlı yürür ama tüm piyasalarda geçerli değildir. Bu sebeple Orta Doğulu bir tacir, Hong Kong’lu bir tacirden kendi sabahında 200 ons satın alabilir, öğleden sonra da Londra’da 200 ons satabilir ve akşam New York’tan geri satın alabilir. Tüm bu işlemler, Londra’da tutulan bir vadeli hesap üzerinde yapılır ve dolar ya da altın hareketi olmaz. Bu sistem aynı zamanda metal hesabı olarak da bilinir.

▲ Yukarı dön

Vadeli İşlemler Komsiyonu (Futures Commission Merchant FCM)

Vadeli borsa işlemlerini yöneten Amerika Birleşik Devletleri emtia aracılık evinin resmi adıdır.

▲ Yukarı dön

Vadeli İşlemler/Nasıl Çalışır?

Vadeli altın işlemlerinin cazibesinin altında; hem madencilere sonraki üretimleri için kendilerini güvenceye alma, hem rafineri sahipleri ve mücevheratçılara envanterlerini koruma altına alma fırsatı tanıması hem de pek çok yatırımcı ve spekülatöre altın ticaretine girmek için ucuz ve son derece etkili bir yol sunması yatar. Pek çok vadeli altın kontratının vadesinden önce nakde çevrilebilmesinden ötürü teslimat, sigorta, saklama ya da satıştan sonra yeniden eritme konusunda herhangi bir problem yaşanmaz. Diğer cazip tarafı ise vadeli altın kontratlarının 10%kadar düşük bir marjla satın alınabilmesidir. Bu daha büyük miktarlar için kaldıraç imkanı tanımaktadır zira 1 milyon $ değerindeki altına 100.000$a sahip olunabilmektedir.

Bu sebeple vadeli piyasalar, altına yepyeni bir anlam kazandırmıştır; altın sadece kriz zamanı ortaya çıkarılana dek bir kenarda saklanan ya da mücevher imalatında kullanılan bir metal olmaktan çıkarak para kazanmak için ticareti yapılabilen bir şey haline gelmiştir.

Ticaretin büyük kısmı, çalışma saatleri içinde, her emtia için borsada belirlenmiş fiyatlara bağlı kalmak suretiyle, bazı brokerların belli işlem potaları dahilinde al-sat işlemlerini gerçekleştirdiği ayaklı borsada gerçekleşmektedir. Ayaklı borsada işlemlerin çoğu el hareketleriyle yapılır. Beş parmağın açık halde elin ileri uzatılması beş kontrat satışı demek olurken, geri çekme hareketi alım anlamına gelir. Kısaltmalarla konuşulur; ‘piyasaya iki Ağustos sat’ demek ‘piyasa fiyatından iki lot Ağustos vadeli sat’ anlamına gelir. ‘285te duracak 1 Aralık sat’ ise ‘fiyat 285$a gerilerse bir lot Aralık vadeli sat’ demektir.

Vadeli işlemlerin teknikleri de; piyasa talebi( market order), talebi durdurmak ( stop order), desteklemek ( straddle) ve değiştirmek ( switch) gibi kendi terminolojisini geliştirmiştir. Bir vadeli kontratın prim ya da reporu; saklama ve sigorta gibi öngörülebilen maliyetler ( sent başına %0.5 gibi) ile anlaşılan teslim ayına kadarki faiz oranlarına bağlı değişiklik gösterecek olan yıllık bazda muhtemelen sent başına %9-10 gibi olacak finansal maliyetler toplamıdır. Çoğu borsa, Şubat, Nisan, Haziran, Ağusots, Ekim ve Aralık olmak üzere altı aylık teslim süreleri verir.

Vadeli İşlemler Borsaları, toplam ciroyu eşleştiren ve gözetim altında tutan, günlük fiyat hareketlerine göre ilan edilmesi gereken ilave marjların takibini yapan, birbirinden bağımsız takas evlerine sahiptir.

▲ Yukarı dön

Vadeli Kontrat

İki tarafın, profesyonel piyasada işlem yapılabilecek herhangi bir ileri tarihe, ki genellikle 1 ya da 3 ya da 6 ay gibi gider, altın satış ya da alış için anlaşmalarına dair yaptıkları işlemdir. Söz konusu mekanizma aşağıdaki gibi işler:

Vadeli işlemlerin USD değeri, mevcut euro-dolar faiz oranları eksi mevcut altın faiz oranlarını ifade eder. Vadeli kontratlar,örneğin bir merkez bankasının spot altın satarken aynı anda diğer yandan geri almak için vadeli kontrata girdiği takas işlemlerinin önemli bir kesişim noktasıdır. Madencilik firmaları da son zamanlarda, karmaşık güvence politikalarının parçası olarak vadeli piyasaları kullanmaktadır.

▲ Yukarı dön

Vanilya Opsiyonu

Opsiyon stratejilerinin en basit halini anlatmak için kullanılan tabirdir. Egzotik opsiyonlara zıttır.

▲ Yukarı dön

Vega

Opsiyonun teorik değerinin fiyat dalgalanmasına karşı gösterdiği hassasiyettir.

▲ Yukarı dön

Vurucu Opsiyonlar

Spot fiyat anlaşılan fiyatı kırarsa kontratı iptal edilen egzotik opsiyonlardır. Vurucu opsiyonlar, teorik olarak zaman değerleri olsa bile patlatıldıkları ya da iptal edildiklerinden farklı fiyatlandırılırlar.

▲ Yukarı dön

Washington Anlaşması

26 Eylül 1999’da IMF’nin yıllık toplantısı sırasında Washington’da imzalandığı için öyle anılan Washington Anlaşması, aslında sadece Avrupa Merkez Bankalarını ilgilendiren kararlarıyla Avrupa Anlaşması olarak da bilinir.

Anlaşma gereği, Avrupa’nın yeni para birimine geçen ülkeleri ile İsveç, İsviçre ve İngiltere’nin de dahil olduğu 11 ülkenin merkez bankaları, altının evrensel para rezervindeki önemli yerini koruma ve Eylül 1999’dan 2004’e kadarki beş yıl için yıllık satışlarını 400 tonla sınırlama kararı aldılar. Anlaşma, Birleşik Krallığın İngiltere Bankası kanalıyla altın rezervlerinin 58%ini açık arttırma yoluyla satacağını açıklaması üzerine, İsviçre Ulusal Bankasının yaptığı kayda değer satışlar ve sürmesi beklenen Avusturya ve Hollanda satışlarına ek olarak IMF’nin de satış teklifinde bulunması sonucu altın piyasasında açığa çıkan endişelere çözüm olarak kabul edildi. Yakın zamanda satış yapan pek çok Avrupalı merkez bankasından ziyade, İngiltere’nin satış yapacağına dair önceden yaptığı bu açıklama piyasayı oldukça tedirgin etti. Belçika ve Hollanda gibi ülkeler her zaman tedbirli davranmış ve olay sonuçlandıktan sonra açıklama yapmışlardı. Washington/Avrupa Anlaşması hiç değilse Avrupa satışlarına bir tıpa tıkamış oldu. Anlaşmayı imzalayan ülkelerin ne kadar sattıklarını ve niyetlerini anlayabilmek için Eylül 1999-2004 yılları arasında gerçekleşmiş olması muhtemel satış rakamlarını aşağıda inceleyebiliriz;

▲ Yukarı dön

Yaka

İçinde hem potansiyel risk hem de ödülü barındıran opsiyon stratejisidir. Bir yaka portföyünde risk faktörü ve vade tarihi aynı olan iki opsiyon ( düşük piyasa fiyatından satın alınmış bir satış ile yüksek fiyattan satılmış alış ) bulunur.

▲ Yukarı dön

Yakın Zamanlı Teslimat

Vadeli borsadaki en yakın aktif aydır. Örneğin COMEX’te Ocak için en yakın ay Şubattır.

▲ Yukarı dön

Yatırım

Altın yatırımı, tek bir sikke alan kişiden, hedge fonlarının spekülatif pozisyonlarına, hükümet yatırım ofisi tarafından yapılan ve miktarı 100tonları bulan portföy yönetimlerine varıncaya kadar geniş bir spektruma yayılmıştır.

Yatırım tavırları bölgeden bölgeye de farklılık gösterir. Asya’da fiziksel istifleme popülerken, Avrupa sadece bir metal hesabı ya da özel bir bankada portföyle yetinebilir. Şüphe götürmeyecek tek bir şey vardır ki o da, altının dolarla resmi bağlantısı ve sabit fiyat özelliği 1971 yılında yokoldu ve yatırım talebi altının yeni zirvelere ulaşmasında katalizör, itici güç oldu.

Mücevher ve endüstri için geleneksel anlaşılan fiziksel talep ne kadar fazlaysa, yatırımcıların bu metal için iştahı da o kadar fazla ya da az olur. Altının cazibesi, tarihte ilk kez bugün altın fiyatı hareketli yani sabit olmadığı için, oldukça yüksek. Dolayısıyla teoride altına para kazanmak için yatırım yapılabilir ya da geleneksel şekilde kayıp ihtimaline karşı güvence/ sigorta olarak düşünülebilir.

Petrol şokları, enflasyon ve zayıf Amerikan doları ile çepeçevre sarılan 1970’ler yatırımcılara altının nasıl bir performans sergileyebileceğini gösterdi. 1980’e kadarki on yıl içinde altının geri dönüşü, yüzde 7.5 getiren hisse senetleri ve yüzde 6.4 kazanç sağlayan bonoların yanında yüzde 31.6 idi. Yalnızca Suudi Arabistan’ın hafif petrol ürünü altına yetişebildi.

Sonraki yılların ise başka bir hikayesi vardı. Altın Ocak 1980’de ons başına 850$, yirmi yıl sonra 2001 ortalarında ise 280$ idi. Doğal olarak yirminci yüzyılın sonlarında yatırım da değişti.

Önce, yaşlı Avrupalı nesil özellikle Fransa ve Almanya’da tutulan, istiflenen fiziksel sikke ve külçeler yokoldu. İnsanları altın istiflemeye teşvik eden, iki dünya savaşının doğurduğu politik ve ekonomik belirsizlik ortadan kaybolmuştu. Berlin Duvarının 1989 yılında yıkılması bu gerçeği daha net ortaya koydu. Yakın zamanda, bu durum özellikle Fransa, Belçika, İsviçre ve 2000 yılında net satışçılar grubuna katılan Almanya, Avusturya gibi bazı Avrupa ülkelerinde istiflenen altının elden çıkarılması eğilimini arttırdı. Söz konusu yılda Avrupa’da 105-145 ton arası altın tasfiye edildi.

İkinci olarak, özel İsviçre bankalarının portföyün yüzde 10’u kadarının altına yatırılmasına dair verdiği klasik portföy tavsiyesi çoktan silinmişti. Tüm dünyada külçe sikke satışları ( yeni milenyumla beraber uluslararası finans sorunları yaşanacağından endişe eden Amerika’da aksine bir yarışın söz konusu olmasına rağmen)düştü. Ki bu endişelerin yersiz olduğunun ortaya çıkmasıyla 2000 yılında Amerika dramatik satışlara sahne oldu).

Avrupa ve Kuzey Amerika’daki altın fonları metalin kendisinden ziyade altın hisselerini barındırır. Aslında altın madenciliği endüstrisindeki büyüme, yatırımcılara sadece hisse satın alarak altını hedge etmek dolayısıyla önceden bu metale gidecek parayı kenara ayırmak gibi yepyeni fırsatlar sunmuştur. Altın bono ve teminatları da altın opsiyonlarının çeşitleridir.

Bir süreliğine altına olan fiziksel yatırım Asya’ya kaydı. Önce Tayvan ve Japonya kaydadeğer alışlara sahne oldu Devamında Tayland, Vietnam ve Çin bu yeni bulunan zenginliğe katıldı. Ancak, her ne kadar altın yatırımı büyümesinin ilk yıllarında bu ülkelerde popülerdiyse de çok fazla yatırım alternatifi olmadığında ( Çin ve Vietnam’da dolara erişim yasaklanmıştı ), başka alternatifler belirdiğinde altına olan ilgi ( fiyat performansının kötülüğü de etken)daha az oldu.Fiziksel külçe istiflemesinin Doğu Asya’da ( Japonya dahil ) 370 tonun üstüne çıkarak zirve yaptığı 1988 ve 1989 yıllarından sonra çark tersine döndü ve 1998’te tek seferde 14 tonluk tasfiyeler gözlendi.

Sonraki sene altının 136 tona koştuğu yarış, düşük yen, altın fiyatı sebebiyle Japonyadan gelen talebin büyüklüğünden kaynaklandı. Japonya, en istikrarlı alıcı konumunu korudu. Bu konumunu korumasında bazı bankaların altın birikim planlarının ve parasal anlamda insanların evleri yıkılınca banknotlarını kaybettiği ancal altınlarının zarar görmediğinin farkedilmesi sikke alımına hücum etmelerinde etken oldu.

Bunlar istisnai ya da özel durumlar. Bütüne bakıldığında, yakın zamanda altın, yatırımcıların çok az ilgisini çekebildi ve çoğu, fiyat hareketinden de kaynaklı olarak satış yaptı. Altınla ilgilenen yatırımcı, kısa vadeli spekülatör olarak kaldı ve ani fiyat hareketlerinde alış ya da satış yaparak kısa vadeli kar sağlamakla yetindi.

Bu ticaretin etkisi, büyük hedge fonları ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Emtia Ticareti Danışmanları ( Commodity Trading Advisors-CTAs) gibi fiyata ivme verebilecek kadar büyük kaynakları olan kurumların büyümesi oldu. Quantum Fon’larından George Soros, 1993 yılında altının 330$dan 400$a yükselmesine yardım etmekle ünlenmiştir. Bu zihniyet, artık çok daha fazla paranın yönetilmekte olduğu günümüzde, yatırımcı tavrının iyi bir göstergesi. Yatırımcılar hala daha fiyat artışından kar etmek gayesindeler ama artık bu metali evde yastık altında tutmak mecburiyetinde değiller, bir fon yöneticisi ya da CTA’yı aramaları yetmekte.

▲ Yukarı dön

Yazıcı

Opsiyonlarda, opsiyon satan kişi yazıcı ya da garantördür. Garantör primi belirler ve prim gelirini alır.

▲ Yukarı dön

Yerel

Vadeli piyasalarda kendi hesabına işlem yapan bağımsız tacirdir.

▲ Yukarı dön

Yetkili Emtia Temsilcisi (Registered Commodity Representative -RCR)

İleri Tarihli Ticaret Komisyonu tarafından, Amerika Birleşik Devletleri ileri tarihli piyasalarında, kanunen müşteri talimatlarını kabul etme ve ifşa etme yetkisi verilmiş aracı ya da hesap yetkilisine verilen addır.

▲ Yukarı dön

Yukarı ve Dışarı

Standart bir alış ya da satış karşılığının peşin ödendiği ve opsiyon geçerliliğini kaybetmediği sürece yani anlaşılan fiyat aşılmadığı takdirde varolan bariyer opsiyonudur.

▲ Yukarı dön

Yukarı ve İçeri

Alış ya da satış karşılığının peşin ödendiği ama anlaşılan fiyat seviyesine ulaşılmadığı takdirde geçerliliğini kaybeden bariyer opsiyonudur.

▲ Yukarı dön

Zaman Değeri

Opsiyonlarda, zaman değeri harici değer olarak da bilinir. Primin opsiyonun dahili değerini aştığı miktar ya da paraya girdiği miktardır. Örneğin; eğer alış primi 20$, opsiyon piyasa değeri 250$, mevcut piyasa fiyatı ise 260$ ise, zaman değeri 10$’dır.

▲ Yukarı dön

Zarf

Teknik analizde, onüç günlük ortalama hareketin yüzde 2 ½ üstü ya da altında çekilen bağlayıcı zarftır. Avrupa gün-içi işlem ticaretinde, zarfın üstü ya da altındaki sapmalar, kısa vadeli fazla satınalma ya da fazla satma sinyali olarak değerlendirirlir. Uzun vadeli bir eğilim değildir.

▲ Yukarı dön

Zerre

(i) En eski altın ağırlığı birimlerindendir. Bir zerre, bir buğday zerresinin ağırlığına eşittir.

1 zerre = 0.0648 gram or 0.002083 troy ons

15.43 zerre = 1 gram

480.6 zerre = 1 troy ons

24 zerre = 1 penny ağırlığı

(ii) Altının, çoğunlukla mücevher ticaretinde alaşım için satılan, dairesel parçacıklarıdır. Zerre alaşımı balmumu alçı metodunun ana malzemesidir. Zerre, eritilmiş altının suya dökülmesiyle elde edilir ama zerreler sabit bir ağırlıkta olmadığından ilk tanımdaki anlamından farklıdır. ‘vuruş’ olarak da bilinir.

▲ Yukarı dön

Zor Para

Bu tabir aslında, gerçekten altın gümüş gibi kağıt paradan daha ağır para için kullanılmaktaydı. Halen Ulusal Para Reformu Komisyonu tarafından altın standardını geri getirmekle görevlendirilmiş Amerika Birleşik Devletlerindeki ‘zor para’ lobisi tarafından kullanılmaktadır. Bu tanım genişletilerek; dolar, Alman markı, sterling, İsviçre frankı ve yen gibi ana para birimlerini ifade eden ‘zor para birimi’ ni de içine almıştır. Gelişmekte olan bazı ülkelerin hızla yıpranan para birimlerine kıyasla sağlam oldukları için söz konusu ana para birimleri için ‘zor’ tabiri kullanılır.

▲ Yukarı dön

Zürih

1940ların sonunda savaş sonrası altın piyasası Londra’da hala kapalı iken, Zürih’in Credit Suisse, İsviçre Bankası ve İsviçre Sendika Bankası’ndan oluşan üçlü hükümdarlığı İtalyan mücevher imalatçılarına, Orta Doğu ve Hindistan’a hizmet veren fiziksel altın piyasasında hakimiyet kazandı. 1954 yılında piyasa yeniden açıldığında genellikle Londra’dakiler ana alıcılardı.

1968 yılında, altın resmi fiyatının 35$ bariyerinden kurtulduğu ve Londra piyasasının henüz kapalı olduğu dönemde, üç İsviçre Bankası Güney Afrika ile anlaşma yaparak üretimlerinin en büyük payını aldılar. 1970 ve 1980lerde Eski Sovyet Sendikası da altın satışları için Zürih bankalarını seçti.

Bugün hala daha Credit Suisse global fiziksel ticaretini Zürih masası aracılığıyla gerçekleştirmektedir. CSFB, Ticino’nun İsviçre bölgesinde bulunan Valcambi rafinerisinin de sahibidir. Union Bank of Switzerland (UBS AG) tüm altın operasyonlarını, nakit merkezi olarak Zürih’te tutarak gerçekleştirmektedir. UBS aynı zamanda Metalor rafinerisinin de hissedarlarından olup aynı zamanda Londra Metal Borsası’nın piyasa yapıcı üyelerindendir.

▲ Yukarı dön